Đảm bảo cân đối cung cầu lúa gạo trước diễn biến thị trường
Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ban hành công điện về việc điều hành đảm bảo cân đối cung cầu lúa gạo trước diễn biến thị trường thế giới và trong nước. Mặc dù việc sản xuất và xuất khẩu lúa gạo luôn duy trì phát triển ổn định, nhưng hai tháng đầu năm nay, thương mại lúa gạo toàn cầu diễn biến phức tạp, nguồn cung thế giới trở nên dư thừa, xuất khẩu gạo của Việt Nam có xu hướng suy giảm do giá liên tục giảm.
Trong nước, các tỉnh Đồng bằng Sông Cửu Long đang thu hoạch rộ lúa vụ Đông Xuân nên có hiện tượng giá thu mua lúa giảm đáng kể so với cùng kỳ năm ngoái. Để đảm bảo cung cầu và thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu bền vững, nâng cao hiệu quả và đảm bảo hài hòa lợi ích cho người sản xuất và các doanh nghiệp, Thủ tướng yêu cầu Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường chỉ đạo các địa phương vùng Đồng bằng Sông Cửu Long sản xuất đảm bảo sản lượng và diện tích theo kế hoạch đã đặt ra, tiếp tục tập trung chỉ đạo triển khai có hiệu quả Đề án “Phát triển bền vững một triệu hecta lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh đến năm 2030”, để giảm chi phí sản xuất và tăng giá bán; phối hợp với các Bộ, ngành và địa phương theo dõi sát diễn biến thị trường thế giới, nhất là sự điều chỉnh cung cầu của các nước xuất nhập khẩu gạo lớn để cung cấp thông tin tới các địa phương, doanh nghiệp điều chỉnh kịp thời kế hoạch sản xuất, xuất khẩu.
Bộ trưởng Bộ Công Thương chủ trì, đẩy mạnh triển khai các nhiệm vụ, giải pháp thực hiện “Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam đến năm 2030” và các nhiệm vụ đã được giao về thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu gạo; chủ trì, phối hợp thành lập đoàn kiểm tra liên ngành việc thu mua, xuất nhập khẩu lúa lành mạnh; Tăng cường xúc tiến, thúc đẩy xuất khẩu vào các thị trường lớn, nhiều tiềm năng và thúc đẩy tiêu thụ gạo trong nước.
Xuất khẩu gạo của Việt Nam có xu hướng suy giảm do giá liên tục giảm. Ảnh minh họa.
Rà soát điều kiện kinh doanh lúa gạo
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy mới đây đã chủ trì hội nghị về về tình hình sản xuất và tiêu thụ lúa gạo tại ĐBSCL với sự tham gia của nhiều Bộ, ngành, địa phương và các doanh nghiệp, hiệp hội của ngành lúa gạo. Đáng chú ý, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các bộ ngành liên quan đã thống nhất, cần rà soát điều kiện của doanh nghiệp xuất khẩu gạo.
Thực tế, trong 170 doanh nghiệp sản xuất kinh doanh xuất khẩu gạo thì chỉ có gần 30% doanh nghiệp tham gia cả 3 khâu: Trồng trọt, chế biến, xuất khẩu, số còn lại chỉ làm phần thương mại, tức là mua nhanh bán nhanh quay vòng vốn. Điều này là rất rủi ro khi thị trường không phải lúc nào cũng có thể mua nhanh bán nhanh. Rà soát để loại bỏ những doanh nghiệp không có vùng nguyên liệu, không có hệ thống sấy, kho trữ… đã được đặt ra ngay trong tháng 3.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh, trong bối cảnh thu hoạch vụ Đông Xuân còn kéo dài đến hết tháng 4 thì khả năng trữ lúa là điều kiện quan trọng để đảm bảo ổn định giá, giúp nông dân yên tâm tiếp tục sản xuất vụ hè thu. Bộ và các bên sẽ thành lập đoàn kiểm tra liên ngành đồng thời tạo môi trường để khuyến khích dn đầu tư bài bản, có năng lực, gắn bó với người dân và chính quyền địa phương
Cần tính đến việc mua tạm trữ gạo
Công điện của Thủ tướng Chính phủ cũng yêu cầu Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo nghiên cứu, tính toán mở rộng hạn ngạch, thời hạn cho vay đối với các doanh nghiệp có năng lực, có hệ thống kho chứa để mua gạo tạm trữ trong giai đoạn có biến động; chỉ đạo các ngân hàng thương mại tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn tín dụng với lãi suất ưu đãi, đáp ứng đủ nhu cầu tín dụng phục vụ thu mua và xuất khẩu lúa gạo, nhất là thu mua lúa hàng hóa vụ Đông Xuân tại các tỉnh Đồng bằng Sông Cửu Long.
Chủ tịch Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành trực thuộc trung ương chỉ đạo quyết liệt triển khai có hiệu quả Đề án “Phát triển bền vững một triệu hecta lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng Sông Cửu Long đến năm 2030”; Tổ chức sản xuất lúa gạo đảm bảo theo kế hoạch; Đẩy mạnh công tác quản lý thị trường; Nghiên cứu, tổ chức sản xuất theo đặt hàng của doanh nghiệp và nhu cầu của thị trường; Có giải pháp hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc thu mua, vận chuyển.
Phóng viên VTV cũng đã ghi nhận ý kiến của Hiệp hội lương thực Việt Nam và các doanh nghiệp, một lần nữa câu chuyện được tiếp cận nguồn vốn ưu đãi để tạm trữ lúa gạo lại được các doanh nghiệp tha thiết đề xuất như một giải pháp trước mắt.
So với thời điểm lập đỉnh vào giữa năm 2023 (khoảng 668 USD/tấn), giá gạo 5% tấm của Việt Nam đã giảm gần 50%, chỉ còn khoảng 389 USD/tấn. Giá gạo liên tiếp giảm trong khi ĐBSCL đang bước vào kì thu hoạch rộ vụ Đông Xuân, điều này đang tạo áp lực lớn lên doanh nghiệp thu mua và đặc biệt là nông dân.
Ông Đỗ Hà Nam – Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho biết: “Một số các doanh nghiệp, do khi người ta gây sức ép bằng cách hạn chế mua vào thì các doanh nghiệp của ta bán trước, mua sau. Quay trở lại mình bắt buộc mua có lời nên mua giá thấp. Nông dân rất cần bán nên doanh nghiệp trả, đưa ra giá nào thì nông dân bắt buộc phải đi theo”.
So với cùng kỳ năm ngoái, lượng gạo xuất khẩu tăng 5,9% nhưng giá trị lại giảm mạnh 13,6%. Trước những khó khăn của ngành lúa gạo, các hiệp hội doanh nghiệp cũng kiến nghị phía ngân hàng xem xét tạo điều kiện để người dân và doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn ưu đãi. Từ đó, có khả năng trữ hàng, chủ động hơn về giá hàng hóa, tránh tình trạng bán hàng ồ ạt.
Ông Đỗ Hà Nam – Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho biết: “Các ban ngành cần phải vào cuộc ngay, nếu cần thiết phải triển khai chương trình tạm trữ. Đấy là cách duy nhất để chặn đứng rủi ro của giá gạo xuống”.
Xuất khẩu gạo cần chủ động và chất lượng
Ngành lúa gạo trong nước phải tập trung củng cố chất lượng thay vì cứ chạy theo sản lượng. Ảnh minh họa.
Trong tháng 3 và tháng 4, lúa Đông Xuân sẽ thu hoạch rộ tại Đồng bằng sông Cửu Long, với diện tích thu hoạch dự kiến lên tới 790.000 ha, sản lượng khoảng 5,71 triệu tấn lúa tươi. Nhiều doanh nghiệp tại các địa phương Đồng bằng Sông Cửu Long cũng đang nỗ lực thu mua lúa trong bối cảnh nguồn cung dồi dào, giá cả sụt giảm. Đổi mới cách làm chủ động và bền vững hơn đang là yêu cầu lâu dài với ngành hàng này.
Công ty Cổ phần lương thực A An cho biết, lô gạo Japonica chuẩn bị đi Nhật Bản. Nhờ thay đổi mô hình tăng trưởng, chú trọng vào chất lượng thay vì tăng sản lượng, chủ động nguồn nguyên liệu lúa giảm phát thải, lúa chất lượng cao nên dù chỉ mới đầu tháng 3 nhưng doanh nghiệp đã ký được hợp đồng xuất khẩu cho cả năm nay.
Cùng với đa dạng thị trường, chủ động xuất khẩu, ngành lúa gạo trong nước phải tập trung củng cố chất lượng thay vì cứ chạy theo sản lượng.
Hiện giá giá lúa Đông Xuân đang giảm từ 20 – 30% so với cùng kỳ. Theo doanh nghiệp, giải pháp tình thế là mong muốn tiếp cận gói tín dụng để các nhà máy tăng cường thu mua tạm trữ lúa cho nông dân. Về lâu dài, ngành hàng này phải tổ chức lại sản xuất theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại và bền vững.
Cũng ngay trong tháng 3, Bộ Công Thương sẽ họp với Hiệp hội Lương thực Việt Nam và doanh nghiệp ngay nhằm sớm tổ chức các chương trình xúc tiến thương mại tại những thị trường xuất khẩu gạo trọng điểm như Philippines, Trung Quốc, đây đều là những thị trường lớn của gạo Việt Nam.
Nguồn: VTV
