Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, giai đoạn từ năm 2021 đến nay, cả nước có 655 dự án nhà ở xã hội đã được triển khai. Riêng năm 2024 có 28 dự án đã hoàn thành, 23 dự án được cấp phép, khởi công xây dựng. Con số này tăng khá mạnh so với những năm trước đó.
Những căn hộ có giá 700-800 triệu hoặc hơn 1 tỷ đồng/căn, với 2 phòng ngủ, đã mở ra cơ hội mua nhà, thuê nhà cho người dân tại các đô thị lớn và khu công nghiệp. Nhiều giải pháp cấp bách đặt ra để tăng nguồn cung nhà ở xã hội.
Từ đầu năm tới nay, phát triển các nhà ở xã hội là vấn đề được người dân hết sức quan tâm. Đặc biệt trong bối cảnh giá nhà chung cư ở các thành phố lớn không ngừng tăng cao. Một số dự án nhà ở xã hội đã hoàn thành, hoặc bắt đầu khởi công, có giá bán chỉ bằng 1/2 hoặc 1/3 so với nhà ở thương mại đã làm nóng thị trường. Tuy nhiên nguồn cung vẫn còn hạn chế, khiến chỉ có một số ít người có thể mua được.
Nhà ở xã hội có giá bán chỉ bằng 1/2 hoặc 1/3 so với nhà ở thương mại đã làm nóng thị trường nhà ở trong thời gian gần đây.
Chiều ngày 6/3, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì Hội nghị trực tuyến toàn quốc về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, thực hiện hiệu quả đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030”. Hội nghị có sự tham dự của lãnh đạo các bộ, ngành, các chuyên gia, Hiệp hội Bất động sản, ngân hàng, doanh nghiệp bất động sản lớn trên cả nước và kết nối trực tuyến đến 63 điểm cầu tại các địa phương trên cả nước.
Tại hội nghị, nhiều doanh nghiệp phát triển nhà ở xã hội kiến nghị sớm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc hiện nay về thủ tục đầu tư, đề xuất cho phép các địa phương được chỉ định thầu, chỉ định nhà đầu tư đủ năng lực để làm nhanh vì thủ tục này tốn rất nhiều thời gian.
Kết luận hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá, việc phát triển nhà ở xã hội thời gian qua đã đạt được những kết quả nhất định nhưng hiệu quả chưa cao, chưa đạt được mục tiêu đề ra, nhiều địa phương chậm thực hiện so kế hoạch đăng ký. Thủ tướng yêu cầu địa phương phải coi đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng, với quan điểm lấy con người là trung tâm, là chủ thể, mọi chính sách phải hướng đến con người.
“Nhà ở xã hội là một phần cấu thành của bất động sản, đầy đủ các hạ tầng. Đảm bảo sự kiên cố, mỹ thuật, chất lượng, khu bếp, nhà vệ sinh… Nhà ở xã hội đừng thiết kế kiểu quan niệm nhà rẻ nên thiết kế thế này thôi. Nhà ở xã hội còn là động lực để gia tăng dân số”, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh.
Về thể chế, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng rà soát lại quy trình, thủ tục, xem mắc ở điểm nào, ai phải giải quyết, giải quyết trong bao lâu, kết quả như thế nào, trách nhiệm thuộc về ai; việc này phải được làm trong tháng 3, chậm nhất trong tháng 4 phải hoàn thành.
Về nguồn lực, Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính khẩn trương thành lập quỹ quốc gia về nhà ở trong tháng 3 theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm. Đồng thời, ngân hàng tạo nguồn lực từ nguồn cho vay, phát hành trái phiếu, bỏ vốn phát triển nhà ở xã hội ra ngoài room tín dụng đã đề ra từ đầu năm; ưu tiên giảm lãi suất cho vay phát triển nhà ở xã hội. Thủ tướng yêu cầu Bộ Công an vào cuộc xử lý các tiêu cực như việc lợi dụng chính sách ưu đãi của Nhà nước để trục lợi mua nhà ở xã hội.
Nỗ lực tăng nguồn cung nhà ở xã hội
Hà Nội và TP Hồ Chí Minh là 2 địa phương có nhu cầu rất lớn về nhà ở xã hội.
Trong số các nhiệm vụ, giải pháp với các bộ ngành, địa phương tại Hội nghị chiều ngày 6/3, Thủ tướng đã chỉ rõ: Các địa phương có nhu cầu về nhà ở xã hội lớn, đặc biệt là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, cần nâng cao trách nhiệm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, gương mẫu, đi đầu trong việc thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, hoàn thành mục tiêu được giao tại Đề án. Thực tế, đây là 2 thành phố mà nhu cầu ở của người dân rất lớn, trong khi giá chung cư đã tăng nhanh trong suốt thời gian qua. Từ cuối năm 2024 tới nay, một số dự án đã được tháo gỡ khó khăn, khởi công xây dựng. Tuy nhiên, để xây dựng được hàng chục nghìn căn hộ trong vòng 5 năm tới, 2 thành phố sẽ phải nỗ lực rất nhiều. Đặc biệt là trong việc rút ngắn thủ tục đầu tư.
Tính tới thời điểm này, TP Hồ Chí Minh đã hoàn thành và đưa vào sử dụng 8 dự án nhà ở xã hội, 1 dự án nhà lưu trú công nhận. Số lượng căn hộ đã hoàn thành chưa đạt tới 10% của chỉ tiêu được giao vào năm 2030, là hơn 66.900 căn hộ nhà ở xã hội.
Để tăng tốc tiến độ triển khai, TP Hồ Chí Minh đang đề xuất nhiều cơ chế để đẩy nhanh các thủ tục đầu tư dự án. Trong đó, khó khăn lớn nhất là sự phối hợp giữa các sở ban ngành.
Ông Phạm Đăng Hồ – Trưởng phòng, Phòng phát triển đô thị, Sở Xây Dựng TP Hồ Chí Minh cho hay: “Từ năm 2020, chúng ta thực hiện việc chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời chấp thuận nhà đầu tư theo pháp luật đầu tư, như vậy thủ tục sẽ triển khai ở 2 sở ngành thẩm định khác nhau. Do đó, kiến nghị với Bộ Xây dựng để thống nhất giao cho cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh sẽ thực hiện luôn thủ tục là chấp thuận chủ trương đầu tư theo pháp luật nhà ở thì việc thực hiện thủ tục đầu tư cơ bản thống nhất 1 đầu mối, 1 cơ quan chịu trách nhiệm”.
“Giao cho Sở Xây dựng các tỉnh thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, điều này nó sẽ rút ngắn được thời gian. Nhưng đây là vấn đề liên quan tới luật, vẫn còn rất nhiêu khê”, ông Lê Hoàng Châu – Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP Hồ Chí Minh chia sẻ.
Tại Hà Nội, số lượng nhà ở xã hội đã hoàn thành mới đạt khoảng 20% chỉ tiêu được Thủ tướng Chính phủ giao. Vướng mắc chính vẫn nằm ở khâu thủ tục xin dự án kéo dài. Bởi vậy, nhiều ý kiến kiến nghị xem xét việc chỉ định cho các doanh nghiệp Nhà nước có đủ năng lực về tài chính, về kinh nghiệm thực hiện các dự án nhà ở xã hội.
“Có cơ chế riêng biệt, giao nhiệm vụ trực tiếp cho các Tổng công ty Nhà nước thực hiện triển khai nhiệm vụ xây dựng nhà ở xã hội, thì nó sẽ rút ngắn được thời gian, tiến độ, cũng như để tập trung hoàn thiện nhiệm vụ chỉ tiêu xây dựng”, ông Phạm Tiến Đức, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Đầu tư và Phát triển nhà Hà Nội HANDICO cho hay.
Ông Bùi Tiến Thành, Trưởng phòng Phát triển đô thị, Sở Xây dựng Hà Nội cho biết: “Các tổng công ty 100% vốn nhà nước thực hiện thì không mất thời gian lựa chọn chủ đầu tư, có thể triển khai được ngay”.
Các hiệp hội cũng tiếp tục đề nghị Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước có những chỉ đạo hướng dẫn thực hiện cơ chế lãi vay phù hợp, ưu đãi hơn với các chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, mức lãi suất thấp hơn từ 1,5-2% so với lãi suất vay trung dài hạn bình quân.
Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo hướng dẫn thực hiện cơ chế lãi vay phù hợp, ưu đãi hơn với các chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội.
Quỹ nhà ở quốc gia hỗ trợ người dân mua nhà
Trong 10 nhóm nhiệm vụ, giải pháp với các bộ ngành, địa phương để phát triển nhà ở xã hội tại Hội nghị chiều ngày 6/3, Thủ tướng đã yêu cầu thành lập Quỹ nhà ở quốc gia, giao Bộ Tài chính hoàn thành trong tháng 3/2025. Đây là giải pháp được nhiều chuyên gia đánh giá cao.
Ông David Jackson – Tổng Giám đốc, Avison Young Việt Nam cho hay: “Đây là một ý tưởng tích cực và mang tính chủ động. Sự chủ trì và điều phối của Nhà nước được kỳ vọng sẽ mở đường cho các tổ chức, doanh nghiệp tư nhân cùng tham gia nhiều hơn. Nên bắt đầu từ việc học tập kinh nghiệm quốc tế với 2 trọng tâm: tăng nguồn cung nhà ở xã hội và hỗ trợ tín dụng cho vay mua nhà. Nếu được triển khai hiệu quả, quỹ nhà ở quốc gia không chỉ gia tăng cơ hội sở hữu nhà cho người dân mà còn góp phần điều tiết thị trường bất động sản một cách bền vững”.
Kinh nghiệm quốc tế về mô hình nhà ở giá rẻ
Vấn đề phát triển nhà ở giá rẻ cho những người thu nhập thấp không chỉ là câu chuyện của riêng Việt Nam. Nhiều nơi tại châu Á cũng đã và đang tìm nhiều giải pháp để phát triển loại hình nhà ở này.
Từ năm 2014, Chính quyền Hong Kong (Trung Quốc) đã triển khai chiến lược Nhà ở Dài hạn. Chiến lược hiện đang tập trung vào việc tăng cường nguồn cung nhà để giảm tình trạng thiếu hụt, đẩy nhanh các thủ tục phê duyệt dự án cũng như tăng đầu tư công cho cơ sở hạ tầng hỗ trợ. Tỷ lệ nhà ở bán với giá trợ cấp được nâng lên, để giúp người dân dễ dàng sở hữu nhà ở hơn. Bên cạnh đó, chính quyền địa phương cũng thắt chặt quản lý, nhằm hạn chế tình trạng lạm dụng chính sách, hệ thống nhà công, đảm bảo dành nguồn cung nhà cho những người thực sự có nhu cầu.
Nhiều nơi tại châu Á cũng đã và đang tìm nhiều giải pháp để phát triển loại hình nhà ở giá rẻ cho người dân có nhu cầu cao.
Tại Singapore, chương trình nhà ở công cộng do Cơ quan Phát triển Nhà ở (HDB) quản lý. HDB xây dựng và bán nhà ở giá rẻ với các khoản vay ưu đãi, đồng thời quy hoạch đô thị hợp lý, đảm bảo đầy đủ tiện ích và hạ tầng. Hiện khoảng 80% dân số Singapore sống trong các căn hộ HDB, với hơn 1 triệu căn đã hoàn thành. Chính phủ Singapore mới đây cho biết, sẽ nâng mức trần thu nhập đủ điều kiện tham gia chương trình nhà ở công cộng vào thời điểm thích hợp, tăng trợ cấp cho người mua nhà, đồng thời cam kết cung cấp thêm 50.000 căn hộ trong giai đoạn từ nay đến 2027.
Tại Thái Lan, chương trình nhà ở xã hội được triển khai thông qua Ngân hàng Nhà ở Chính phủ, cung cấp các khoản vay ưu đãi và giảm thuế cho doanh nghiệp tham gia phát triển nhà ở xã hội. Thái Lan đặt mục tiêu cung cấp 1 triệu căn hộ chất lượng cao, cho những người dân có thu nhập thấp. Người mua nhà chỉ cần trả góp hàng tháng khoảng 4.000 baht (gần 118 USD), thời hạn thanh toán được phép kéo dài tới 30 năm. Giới chức Thái Lan kỳ vọng, khoảng 300.000 căn hộ sẽ hoàn thành trước khi nhiệm kỳ hiện tại của chính phủ kết thúc vào năm 2027.
Nhà ở xã hội đã mang lại cuộc sống tốt hơn, đem lại ngôi nhà mơ ước cho nhiều người dân. Hội nghị về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các dự án nhà ở xã hội được Thủ tướng Chính phủ trực tiếp chủ trì ngày 6/3 được đánh giá sẽ tiếp thêm động lực để các địa phương, doanh nghiệp chủ động tăng nguồn cung nhà ở xã hội trong thời gian sớm nhất. Về các kiến nghị của các địa phương, doanh nghiệp trong Hội nghị, Thủ tướng giao Văn phòng Chính phủ tổng hợp để Chính phủ đề xuất có thẩm quyền với các nội dung vượt thẩm quyền, trong đó có đề xuất ban hành Nghị quyết của Chính phủ để thí điểm chỉ định thầu trong thực hiện dự án nhà ở xã hội.
Nguồn: VTV
