Kinh tế tư nhân đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế, đóng góp hơn 50% GDP và khoảng 30% ngân sách nhà nước. Mặc dù phát triển nhanh và có vai trò đáng kể đối với nền kinh tế, nhưng khu vực này vẫn còn hạn chế về quy mô, năng lực cạnh tranh thấp, thiếu sự liên kết giữa các doanh nghiệp và còn mang nặng tư duy ngắn hạn. Trong nhiều trường hợp, việc chạy theo lợi nhuận trước mắt có thể gây tác động tiêu cực đến môi trường và xã hội.
Chiều ngày 7/3, tại buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương về chuyên đề phát triển kinh tế tư nhân trong thời gian tới, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có những chia sẻ quan trọng về định hướng và giải pháp nhằm thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển bền vững.
“Phải có chiến lược rõ ràng để phát triển khu vực kinh tế tư nhân, phù hợp với trình độ phát triển hiện tại của nền kinh tế, trong bối cảnh địa kinh tế và địa chính trị mới của đất nước. Đồng thời, chiến lược này cũng phải tính đến những biến đổi trong môi trường quốc tế nhằm đảm bảo khu vực kinh tế tư nhân có đủ điều kiện để phát triển. Nhà nước cần dẫn dắt, định hướng, không thể để doanh nghiệp tư nhân phải tự ‘bơi’ mà không có hỗ trợ. Đến nay, về cơ bản chúng ta chưa có một chiến lược phát triển cho khối doanh nghiệp tư nhân, định hướng sản xuất, cơ cấu ngành nghề như thế nào, chủ yếu mới dừng lại ở việc cấp phép”, Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại buổi làm việc.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thị Hoàng Anh – Phó Giám đốc phụ trách Ban Giám đốc, Học viện Ngân hàng, trở ngại lớn nhất với khu vực doanh nghiệp tư nhân hiện nay nằm ở vấn đề quy mô vốn khi phần lớn doanh nghiệp tư nhân thuộc loại nhỏ và vừa (SME), dẫn đến khả năng vay vốn hạn chế. Nhiều doanh nghiệp chưa minh bạch trong báo cáo tài chính, khiến ngân hàng khó đánh giá rủi ro. Bên cạnh đó, hạn chế về kỹ năng quản trị và khả năng lập kế hoạch kinh doanh khả thi cũng làm giảm cơ hội tiếp cận vốn. Ngoài ra, sự thiếu chủ động trong việc nắm bắt thông tin về các chính sách hỗ trợ từ Nhà nước cũng là một trở ngại đáng kể.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thị Hoàng Anh – Phó Giám đốc phụ trách Ban Giám đốc, Học viện Ngân hàng chia sẻ về những nguyên nhân khiến doanh nghiệp tư nhân gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn vay.
Nguồn vốn tín dụng từ ngân hàng đóng vai trò quan trọng đối với nền kinh tế. Trong năm năm qua, tăng trưởng tín dụng trung bình đạt khoảng 13 – 15%/năm. Tính đến năm 2024, dư nợ tín dụng so với GDP vào khoảng 136%. Phần lớn tín dụng được phân bổ vào các lĩnh vực công nghiệp, thương mại và dịch vụ (17 – 40%), trong khi xây dựng, nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản chỉ chiếm khoảng 7%. Tuy nhiên, tỷ lệ vốn dành cho doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa thực sự rõ ràng. Nhằm thúc đẩy dòng vốn vào khu vực này, nhiều ngân hàng đã triển khai các gói tín dụng hàng chục nghìn tỷ đồng với lãi suất ưu đãi, kèm theo các chương trình hỗ trợ kinh doanh.
Để thúc đẩy dòng vốn vào doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhiều ngân hàng đã triển khai các gói tín dụng trị giá hàng chục nghìn tỷ đồng với lãi suất ưu đãi, đồng thời cung cấp các chương trình hỗ trợ kinh doanh đi kèm.
“Bên cạnh sự hỗ trợ từ ngân hàng, doanh nghiệp cũng cần chủ động hơn trong việc tiếp cận vốn và đáp ứng tốt các yêu cầu vay. Việc cải thiện khả năng tiếp cận vốn cần có sự phối hợp từ cả ngân hàng và doanh nghiệp để cùng tháo gỡ khó khăn, nâng cao hiệu quả kết nối giữa hai bên”, PGS.TS. Phạm Thị Hoàng Anh chỉ rõ.
Hiện nay, Ngân hàng Nhà nước đang triển khai chiến lược tài chính toàn diện, trong đó giáo dục tài chính là một trụ cột quan trọng. Chiến lược này giúp doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, nâng cao hiểu biết về quản lý tài chính, thu chi và cách lập báo cáo tài chính minh bạch để đáp ứng yêu cầu của ngân hàng. Điều này góp phần cải thiện khả năng tiếp cận vốn, tạo điều kiện để doanh nghiệp và ngân hàng đồng hành phát triển bền vững.
Doanh nghiệp nhỏ và vừa không chỉ chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế Việt Nam mà còn đóng vai trò xương sống của khu vực ASEAN. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất mà khối doanh nghiệp này phải đối mặt là khả năng tiếp cận nguồn vốn. So với các nước ASEAN, tỷ trọng vốn tín dụng dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam vào khoảng 19%, cao hơn đáng kể so với Singapore và Philippines, và chỉ thấp hơn một chút so với Thái Lan và Indonesia. Ở nhiều quốc gia trong khu vực, các chương trình cho vay dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa đã trở thành một phần quan trọng trong chiến lược kinh tế, nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững của khối doanh nghiệp này.
Vào tháng 9 năm ngoái, Chính phủ Thái Lan đã triển khai gói cho vay ưu đãi trị giá 1,9 tỷ baht (tương đương 56 triệu USD) nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
PGS.TS. Phạm Thị Hoàng Anh cho biết, Việt Nam cũng đã triển khai các quỹ hỗ trợ, điển hình là Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa thuộc Bộ Tài chính (trước đây là Bộ Kế hoạch và Đầu tư) với quy mô khoảng 2.000 tỷ đồng. Quỹ này tập trung ưu đãi cho các lĩnh vực đổi mới sáng tạo, công nghệ cao, năng lượng tái tạo… Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả, nhiều ý kiến cho rằng cần tăng quy mô vốn, đồng thời cải cách mạnh thủ tục cho vay, đẩy mạnh thông tin tuyên truyền đến đúng đối tượng doanh nghiệp. Bên cạnh đó, Quỹ Bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa cấp tỉnh, thành phố cũng đang hoạt động tương đối mờ nhạt. Đây đáng ra phải là cầu nối giữa doanh nghiệp không đủ điều kiện thế chấp và ngân hàng.
“Việc bổ sung nguồn lực, hoàn thiện cơ chế pháp lý, minh bạch quy trình bảo lãnh là rất cần thiết, giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận nguồn vốn dễ dàng hơn”, PGS.TS. Phạm Thị Hoàng Anh nhấn mạnh.
Cần gỡ bỏ các rào cản thủ tục không cần thiết để mỗi chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân phát huy tối đa hiệu quả. Đồng thời, các quỹ phát triển và quỹ bảo lãnh phải thực hiện đúng sứ mệnh của mình, giúp nguồn lực cho kinh tế tư nhân được lưu thông cùng với dòng vốn từ ngân hàng.
Tại buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương về chuyên đề phát triển kinh tế tư nhân ngày 7/3, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh phải đảm bảo bình đẳng, công bằng và cho phép doanh nghiệp tư nhân được tiếp cận nguồn vốn sản xuất không kém hơn so với các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp FDI, tạo điều kiện để doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các dự án trọng điểm quốc gia. Đáng chú ý, Bộ Chính trị sẽ sớm ban hành một nghị quyết riêng nhằm tạo đột phá cho phát triển kinh tế tư nhân, bởi đây là nhiệm vụ không thể trì hoãn.
Nguồn: VTV
