“Điểm mặt” những vướng mắc
Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, từ năm 2021 đến nay, cả nước đã triển khai 655 dự án nhà ở xã hội (NOXH) với quy mô 593.428 căn. Trong đó, 103 dự án đã hoàn thành, cung cấp 66.755 căn hộ; 137 dự án đã khởi công với 114.618 căn, và 415 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư với quy mô lên tới 412.055 căn.
Riêng trong năm 2024, nhờ sự quyết liệt từ Chính phủ và các cơ quan quản lý, công tác phát triển NOXH đã có những chuyển biến đáng kể. Số lượng dự án hoàn thành tăng 146% so với năm 2023, trong khi số dự án được chấp thuận chủ trương tăng 113%. Đáng chú ý, tổng số dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư tăng vọt 201% so với năm trước.
Các chuyên gia tại buổi tọa đàm “Giải pháp đảm bảo có ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội”. Ảnh Phạm Hưng.
Tuy nhiên, bất chấp những con số đầy hứa hẹn, quá trình triển khai NOXH vẫn gặp không ít rào cản. Những điểm nghẽn này đã được các chuyên gia và nhà quản lý chỉ ra tại tọa đàm “Giải pháp đảm bảo có ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội” đo báo Dân Việt tổ chức ngày 1/4.
Phát biểu tại toạ đàm, ông Chử Văn Hải, Trưởng phòng Phát triển và Quản lý nhà ở xã hội, Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản, Bộ Xây dựng, cho biết, đến nay tổng số căn hộ đã khởi công và hoàn thành mới chỉ đạt khoảng 45% so với mục tiêu đề ra đến năm 2025. Mặc dù đã đạt được rất nhiều kết quả tích cực, nhưng so với nhu cầu, yêu cầu và mục tiếu của dự án vẫn chưa đáp ứng được.
Ông Chử Văn Hải, Trưởng phòng Phát triển và Quản lý nhà ở xã hội, Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản, Bộ Xây dựng. Ảnh: Phạm Hưng.
Lý giải về vấn đề này, ông Hải cho rằng một phần là đề án đầu tư xây dựng 1 triệu căn hộ NOXH được phê duyệt năm 2023, đến nay chúng ta mới thực hiện hơn 2 năm. Các bộ, ngành, địa phương, kể cả các chủ đầu tư vẫn cần thêm thời gian quy hoạch, bố trí quỹ đất, thủ tục.
Thứ hai, các dự án NOXH phải trải qua quy trình xét duyệt tương tự như các dự án bất động sản thương mại, dẫn đến thời gian triển khai kéo dài. Thời gian trung bình để hoàn thành một dự án từ khi khởi công đến khi bàn giao thường mất ít nhất 1-2 năm.
Thứ ba, quá trình từ khi khởi công cho đến khi hoàn thành dự án, ít nhất phải mất từ 1 đến 2 năm. Ngoài ra, đối với quỹ đất, hiện nay hầu hết đã địa phương đã bố trí, qua tổng hợp sơ bộ của chúng tôi đến hết năm 2024 cả nước đã bố trí được 1.309 vị trí quy hoạch, với khoảng 9.737ha đất làm NOXH.
Bên cạnh đó, một số địa phương rất quan tâm đầu tư hạ tầng kỹ thuật để kết nối, thu hút doanh nghiệp đầu tư nhưng còn khó khăn trong công tác bồi thường giải phóng mặt bằng. Một phần do thiếu nguồn ngân sách Nhà nước và do thủ tục lựa chọn chủ đầu tư các dự án này còn tương đối phức tạp, phải qua đấu thầu, mất nhiều thời gian.
Thu gọn thủ tục hành chính, đơn giản hoá quá trình
Các chuyên gia cho rằng, đơn giản hoá quy trình, thu gọn thủ tục hành chính là một trong những giải pháp hiệu quả để đẩy nhanh tốc độ triển khai các dự án nhà ở xã hội.
Theo TS. Cấn Văn Lực – Chuyên gia Kinh tế, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài Chính – Tiền tệ Quốc gia, hiện tại, hầu hết các dự án NOXH vẫn phải trải qua quá trình đấu thầu kéo dài, cùng với quy trình xét duyệt hồ sơ có thể mất tới 4-5 năm. Điều này khiến các doanh nghiệp dù có thiện chí đầu tư cũng gặp không ít khó khăn.
“Để tháo gỡ nút thắt, Chính phủ đang nghiên cứu phương án chỉ định thầu đối với các doanh nghiệp đáp ứng đủ tiêu chí nhằm đẩy nhanh tốc độ triển khai. Đây được coi là sự thay đổi quan trọng, giúp rút ngắn thời gian triển khai dự án. Tuy nhiên, để đảm bảo minh bạch, các bộ, ngành sẽ cần xây dựng bộ tiêu chí cụ thể, tránh tình trạng lợi dụng chính sách”, ông Lực lý giải.
TS. Cấn Văn Lực – Chuyên gia Kinh tế, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài Chính – Tiền tệ Quốc gia. Ảnh: Phạm Hưng.
Song song với đó, có thể xem xét cắt giảm 70% thời gian xử lý hồ sơ, hướng đến mục tiêu rút ngắn thời gian phê duyệt từ 4-5 năm xuống còn khoảng 1 năm. Nếu cải cách này được thực thi hiệu quả, tiến độ triển khai NOXH sẽ được đẩy nhanh đáng kể, giúp cung ứng nguồn cung nhà ở phù hợp hơn với nhu cầu cấp thiết hiện nay.
Bên cạnh thủ tục hành chính, doanh nghiệp hiện đang được hưởng nhiều cơ chế ưu đãi như miễn tiền thuê đất, hỗ trợ quy hoạch và bố trí quỹ đất sạch. Tuy nhiên, những lợi ích này chưa thể phát huy hết hiệu quả nếu thủ tục hành chính vẫn còn rườm rà. Vì vậy, trọng tâm trong thời gian tới là đơn giản hóa quy trình, giúp doanh nghiệp tiếp cận nhanh hơn với các nguồn lực sẵn có.
Các địa phương đã có trách nhiệm bố trí quỹ đất sạch cho dự án, giúp doanh nghiệp giảm đáng kể chi phí đầu vào. Do đó, vấn đề cần ưu tiên lúc này là tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính, giúp doanh nghiệp tiếp cận nhanh hơn với các nguồn lực đã có sẵn.
Về vấn đề quỹ đất, theo Luật Nhà ở 2014 quy định các dự án phải dành ít nhất 20% quỹ đất cho nhà ở xã hội, và có những trường hợp quy định bằng tiền thay vì đất đai, tuy nhiên, vẫn có một số nơi chưa thực hiện đúng quy định này.
TS. Cấn Văn Lực cho rằng, thay vì yêu cầu doanh nghiệp dành 20% diện tích đất trong dự án nhà ở thương mại như trước, hiện nay doanh nghiệp có thể lựa chọn nộp tiền hoặc bổ sung đất ở khu vực khác, không nhất thiết phải thực hiện trong phạm vi dự án đó. Dù quy định này rất cởi mở, nhưng nhiều doanh nghiệp và chủ đầu tư vẫn chưa nhận thức được đầy đủ lợi ích từ các chính sách ưu tiên này.
Nguồn: VTV
