Tuần qua, Hội nghị Thường trực Chính phủ đã diễn ra với chủ đề “Nhiệm vụ, giải pháp góp phần tăng trưởng kinh tế hai con số, phát triển đất nước nhanh và bền vững”, cho thấy vai trò của doanh nghiệp nhà nước đối với nên kinh tế là rất lớn. Hiện nay, khu vực doanh nghiệp nhà nước đang nắm giữ gần 4 triệu tỷ đồng tài sản, sở hữu 20,5% tổng nguồn vốn và đóng góp gần 366.000 tỷ đồng vào ngân sách nhà nước.
Hội nghị Thường trực Chính phủ đã diễn ra với chủ đề “Nhiệm vụ, giải pháp góp phần tăng trưởng kinh tế hai con số, phát triển đất nước nhanh và bền vững”.
Mặc dù có tiềm lực lớn, nhưng doanh nghiệp nhà nước vẫn gặp nhiều hạn chế, chưa thể bứt phá mạnh mẽ. Thủ tướng đề nghị các doanh nghiệp cần xác định rõ trách nhiệm và đóng góp của mình đối với đất nước. Trong bối cảnh mục tiêu tăng trưởng kinh tế chung là ít nhất 8%, doanh nghiệp nhà nước phải đặt mục tiêu tăng trưởng từ 8% trở lên.
Theo Tiến sĩ Phạm Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học và Xã hội Việt Nam, để đạt mức tăng trưởng kinh tế 8% trong năm 2025 và hướng tới mức hai con số trong những năm tiếp theo, doanh nghiệp nhà nước phải đối mặt với không ít thách thức. Độ mở lớn của nền kinh tế khiến Việt Nam chịu ảnh hưởng từ các biến động của thị trường quốc tế, từ xung đột địa chính trị, chính sách thương mại của các nước lớn đến xu hướng thắt chặt chính sách tiền tệ để kiềm chế lạm phát. Bên cạnh đó, những yếu tố nội tại cũng là rào cản đáng kể. Năng suất lao động của Việt Nam vẫn thấp so với các nước trong khu vực, doanh nghiệp trong nước chưa đủ sức cạnh tranh với doanh nghiệp nước ngoài, trong khi trình độ khoa học công nghệ còn chậm được cải thiện. Hệ thống sản phẩm mang thương hiệu quốc tế chưa nhiều, làm giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt trên thị trường toàn cầu.
Tiến sĩ Phạm Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học và Xã hội Việt Nam chia sẻ về những thách thức mà doanh nghiệp nhà nước phải đối mặt, để đạt mức tăng trưởng kinh tế 8% trong năm 2025 và hướng tới mức hai con số trong những năm tiếp theo.
“Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) đã triển khai hàng loạt biện pháp như đổi mới mô hình sản xuất, thúc đẩy chuyển đổi số, hiện đại hóa hệ thống công nghệ thông tin, và quản trị doanh nghiệp dựa trên dữ liệu. VNPT cũng tập trung vào phát triển các công nghệ tiên tiến như 5G, Internet vạn vật, trí tuệ nhân tạo (AI) và an ninh mạng. Đồng thời, tập đoàn cũng khẳng định vai trò dẫn dắt trong chuyển đổi số quốc gia, với cam kết triển khai các nền tảng phục vụ Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số”, bà Hoàng Kim Bình, thành viên Hội đồng thành viên, Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam VNPT, chia sẻ.
Bà Hoàng Kim Bình, thành viên Hội đồng thành viên, Tập đoàn bưu chính Viễn thông Việt Nam VNPT chia sẻ về những khó khăn mà VNPT chia sẻ về những khó khăn mà VNPT đang đối mặt và cần tháo gỡ để thúc đẩy phát triển.
Một trong những vấn đề khiến doanh nghiệp nhà nước gặp khó khăn chính là cơ chế quản lý và thể chế chưa thực sự phù hợp với bối cảnh kinh doanh hiện đại. Tiến sĩ Phạm Anh Tuấn cho rằng nhiều doanh nghiệp nhà nước đang sở hữu nguồn vốn lớn nhưng hiệu quả sử dụng chưa cao do vướng mắc về cơ chế quản lý vốn. Các thủ tục xét duyệt dự án kéo dài có thể làm mất cơ hội kinh doanh.
Tại hội nghị, Thủ tướng nhấn mạnh rằng dù doanh nghiệp nhà nước sở hữu nguồn vốn lớn, nhưng hiệu quả sử dụng chưa cao, chưa thúc đẩy mạnh mẽ tăng trưởng kinh tế của đất nước.
“Một số doanh nghiệp hoạt động kém hiệu quả, chậm đổi mới mô hình kinh doanh, thiếu sáng tạo, trong một số trường hợp, có thể gây thất thoát tài sản nhà nước. Tuy nhiên, nguyên nhân quan trọng là cơ chế quản lý còn nhiều bất cập. Ví dụ, doanh nghiệp có ý tưởng kinh doanh tốt nhưng phải trải qua quy trình xét duyệt phức tạp, mất nhiều thời gian, khiến cơ hội kinh doanh bị bỏ lỡ”, ông Tuấn nhận định.
“Những đột phá của Chính phủ trong cải cách thể chế, đặc biệt trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông. Các văn bản pháp lý mới đã tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và dẫn dắt nền kinh tế số. Các quy định về dịch vụ số, an toàn an ninh mạng, hạ tầng số, cùng với cải cách thủ tục hành chính đã giúp doanh nghiệp triển khai hoạt động nhanh chóng, minh bạch hơn. Nghị quyết 57 cũng được xem là một bước tiến quan trọng, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ mới và tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh”, bà Bình đánh giá.
Trong thời gian qua, dù doanh nghiệp nhà nước đã đạt được những kết quả quan trọng, đóng góp quan trọng cho nền kinh tế, nhưng hiệu quả sản xuất kinh doanh vẫn chưa tương xứng với tiềm lực và nguồn lực sẵn có. So với doanh nghiệp ngoài nhà nước và FDI, chất lượng và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước còn thấp, một số nhà nước chưa sử dụng vốn hiệu quả. Nguyên nhân một phần xuất phát từ cơ chế hoạt động của doanh nghiệp nhà nước.
Nhiều khu đất trong nhà ga chưa được khai thác, hạ tầng đường ray lạc hậu, đầu kéo tàu hỏa chậm đổi mới chỉ là một số nguyên nhân khiến ngành đường sắt Việt Nam tăng trưởng thấp trong nhiều năm qua.
“Nghị quyết 57 mang lại nhiều cơ hội cho VNPT, đặc biệt trong việc hoàn thiện thể chế, thu hút nhân lực chất lượng cao, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển công nghệ mới. Nghị quyết cũng tạo điều kiện hợp tác công tư, xây dựng hệ sinh thái số, hỗ trợ phát triển dịch vụ số và an toàn thông tin. Nhờ đó, VNPT có không gian tăng trưởng rộng mở, tham gia vào các dự án lớn như sàn giao dịch dữ liệu, trung tâm dữ liệu quốc gia, chính quyền số và công nghệ đột phá như trí tuệ nhân tạo. VNPT tự tin trở thành trụ cột trong đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của đất nước”, bà Bình bày tỏ.
Bà Bình khẳng định thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố quan trọng đối với VNPT. Doanh nghiệp tập trung vào ba yếu tố chính. Thứ nhất, VNPT có văn hóa doanh nghiệp riêng biệt và phát triển môi trường làm việc hấp dẫn để thu hút và giữ chân nhân tài. Thứ hai, VNPT đã đổi mới chính sách tiền lương, thưởng, đãi ngộ và đánh giá nhằm phát huy tối đa năng lực người lao động. Thứ ba, VNPT luôn chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng để đảm bảo luôn có sẵn nguôn nhân lực chất lượng cao.
“Nâng cao năng lực quản trị là nhiệm vụ quan trọng đối với mọi doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Các doanh nghiệp phải cạnh tranh với đối thủ nước ngoài, đòi hỏi áp dụng các tiêu chuẩn quản trị tiên tiến. Ví dụ về việc các ngân hàng thương mại, bao gồm cả ngân hàng nhà nước, đã áp dụng chuyển đổi số, khoa học công nghệ và trí tuệ nhân tạo để nâng cao hiệu quả hoạt động, dù điều này cũng kéo theo làn sóng cắt giảm nhân sự. Tuy nhiên, đây là xu hướng tất yếu để tối ưu hóa sản xuất kinh doanh”, ông Tuấn cho hay.
Bà Bình đồng tình rằng quản trị theo thông lệ quốc tế giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, kiểm soát rủi ro và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. VNPT đã áp dụng hệ thống quản trị OKR và KPI, cùng các chuẩn mực quốc tế về kiểm soát rủi ro và nội bộ. Đồng thời, việc ứng dụng công nghệ số trong quản trị giúp tăng năng suất lao động và tối ưu hóa hiệu quả kinh doanh.
Tại Hội nghị Thường trực Chính phủ với các doanh nghiệp nhà nước, việc nhìn nhận thẳng thắn những khó khăn và đề xuất giải pháp tháo gỡ là cũng là một trong những nội dung quan trọng. Nhiều doanh nghiệp đã chủ động nêu ra những vướng mắc cụ thể của mình để tìm hướng giải quyết.
“Đề nghị các bộ, ngành Trung ương xem xét xây dựng cơ chế theo hướng tăng cường tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho doanh nghiệp, nhằm giải phóng nguồn lực và thúc đẩy tăng trưởng cho doanh nghiệp cũng như nền kinh tế đất nước”, ông Vũ Anh Tuấn, Tổng Giám đốc tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam đề nghị.
Ông Vũ Anh Tuấn, Tổng Giám đốc tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam phát biểu tại Hội nghị.
“Đề nghị Chính phủ và Bộ Tài chính sớm điều chỉnh định mức chi phí bảo quản hàng dự trữ quốc gia. Vấn đề này đã được doanh nghiệp kiến nghị nhiều lần nhưng suốt 22 năm vẫn chưa thay đổi, khiến Petrolimex phải bù hàng trăm tỷ đồng mỗi năm”, ông Phạm Văn thành, Chủ tịch tập đoàn Xăng dầu Việt Nam kiến nghị.
Ông Phạm Văn thành, Chủ tịch Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam phát biểu tại Hội nghị.
Theo bà Bình cho biết, VNPT hiện đang đối mặt với bốn thách thức chính. Thứ nhất, quy định về tổ chức, sắp xếp doanh nghiệp nhà nước chưa cụ thể, khiến đề án cơ cấu lại VNPT giai đoạn 2021 – 2025 bị phê duyệt chậm. Việc sáp nhập VNPT Vinaphone và VNPT Media vẫn chưa thực hiện được, ảnh hưởng đến hệ sinh thái và điều hành doanh nghiệp. Thứ hai, Chính phủ đã ban hành các thể chế nhưng chưa có cơ chế quản lý, điều hành hiệu quả để đảm bảo cạnh tranh lành mạnh, khiến doanh nghiệp tuân thủ quy định gặp khó khăn hơn. Thứ ba, quy định yêu cầu các sản phẩm đầu tư khoa học công nghệ phải có lãi, trong khi vòng đời công nghệ ngày càng ngắn, gây khó khăn cho việc sử dụng quỹ nghiên cứu phát triển. Cuối cùng, chưa có Luật Quản lý và Đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, ảnh hưởng đến đầu tư vào AI, trong khi chi phí nghiên cứu AI tại Việt Nam cao hơn nhiều so với các quốc gia lớn, hạn chế năng lực cạnh tranh trong lĩnh vực công nghệ cao.
“Để thu hút nhân tài, cần thay đổi thể chế và chính sách đãi ngộ. Hiện nay, mức lương cho lãnh đạo doanh nghiệp nhà nước chỉ bằng 1/5 đến 1/10, thậm chí 1/50 so với khu vực tư nhân, khiến việc thu hút người tài trở nên khó khăn. Bên cạnh đãi ngộ, doanh nghiệp nhà nước cần được tăng quyền tự chủ trong hoạt động, quản lý vốn và nhân sự. Có thể học hỏi từ Trung Quốc, nơi đã triển khai chương trình “Ngàn Nhân Tài” từ năm 2008, thu hút 7.000 nhân tài toàn cầu. Với mức GDP bình quân đầu người hiện nay cao hơn Trung Quốc thời điểm đó, Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để áp dụng mô hình tương tự nhằm thu hút nhân tài phục vụ phát triển kinh tế”, ông Tuấn đề xuất.
Theo ông Tuấn, để đạt mục tiêu tăng trưởng, các doanh nghiệp Việt Nam, dù là nhà nước hay tư nhân cần phát huy trí tuệ, sáng tạo và sản xuất những sản phẩm có sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Để làm được điều này, đổi mới sáng tạo và phát triển khoa học công nghệ phải trở thành trụ cột hàng đầu trong chiến lược phát triển kinh tế.
“Để đạt được mục tiêu tăng trưởng 8% không chỉ trong năm 2025 mà cho những năm tiếp theo, phải có chiến lược dài hạn. Thứ nhất, cần một thể chế thông thoáng để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp. Thứ hai, phải có giải pháp quản trị thông minh giúp xác định rõ mục tiêu, hướng đi và cách thực hiện hiệu quả. Thứ ba, phải huy động tối đa nguồn lực trong doanh nghiệp và hướng tới không gian tăng trưởng mới và liên tục đổi mới cơ chế. Đồng thời, đột phá trong nghiên cứu, sáng tạo và sản xuất kinh doanh để nâng cao năng lực cạnh tranh”, bà Bình nhấn mạnh.
Dù chiếm tỷ lệ nhỏ về số lượng, doanh nghiệp nhà nước nắm giữ nhiều nguồn lực quan trọng, đóng vai trò nòng cốt trong phát triển kinh tế – xã hội và bảo vệ Tổ quốc. Trong bối cảnh cả nước tăng tốc bứt phá, doanh nghiệp nhà nước càng phải đi đầu, tăng tốc mạnh mẽ và về đích sớm hơn. “Nghĩ sâu, làm lớn” như mong muốn của Thủ tướng Phạm Minh Chính, chính là chìa khóa để hiện thực hóa mục tiêu này.
Nguồn: VTV
