Đối phó với hàng rào thuế từ Mỹ: Doanh nghiệp Việt cần “nội công ngoại kích”

Mỹ vừa gia hạn thêm 90 ngày thuế quan, khiến tình hình xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam sang Mỹ càng trở nên bất định. Trong lúc này, các chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp cần kết hợp nội công ngoại kích: phát huy nội lực bằng cách phát triển mạnh mẽ thị trường nội địa và đồng thời tận dụng các cơ hội từ bên ngoài, như đàm phán thương mại quốc tế, để giảm bớt sự phụ thuộc vào thị trường xuất khẩu.

Củng cố nội lực để đàm phán thành công

Một trong những chiến lược quan trọng nhất mà các doanh nghiệp xuất khẩu có thể áp dụng để giảm thiểu tác động của thuế quan là củng cố nội lực để đàm phán thành công. Đàm phán giữa Việt Nam và Mỹ là một cơ hội lớn để giảm bớt những căng thẳng thương mại hiện tại. Để đạt được điều này, GS.TS Vũ Minh Khương, ĐH Quốc gia Singapore, cho rằng Việt Nam cần phải đưa ra các nhượng bộ hợp lý, chẳng hạn như giảm thuế nhập khẩu đối với hàng hóa từ Mỹ và tăng cường nhập khẩu các mặt hàng nông sản từ Mỹ. Đây không chỉ là một chiến lược giúp giảm thiểu mức thuế quan mà còn tạo ra cơ hội mở rộng thị trường cho các sản phẩm nông sản trong nước.

Bên cạnh đó, một yếu tố quan trọng khác mà các doanh nghiệp Việt Nam cần chú trọng là kiểm soát chặt chẽ vấn đề gian lận xuất xứ. Trong các giao dịch thương mại quốc tế, gian lận xuất xứ là một trong những yếu tố có thể gây ảnh hưởng lớn đến việc xuất khẩu sang các thị trường như Mỹ. Vì vậy, các doanh nghiệp đang tích cực tăng cường kiểm tra và kiểm soát hàng hóa xuất khẩu qua Việt Nam, đặc biệt là hàng hóa chuyển tải từ các quốc gia thứ ba. Điều này không chỉ giúp đảm bảo tính minh bạch trong chuỗi cung ứng mà còn bảo vệ uy tín và sự tuân thủ quy định đối với các sản phẩm xuất khẩu sang Mỹ.

Cụ thể, ở ngành may, Hiệp hội Dệt may Thêu đan TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển chuỗi cung ứng bền vững trong ngành may, đặc biệt là chiến lược chủ quyền chuỗi cung ứng – phát triển “vành đai nguyên liệu khu vực”. Theo đó, các doanh nghiệp ngành may cần nhanh chóng hợp tác công – tư để phát triển vùng nguyên liệu bông, xơ, sợi tại các tỉnh Nam Trung Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), hoặc thông qua liên kết chuỗi cung ứng trong khu vực ASEAN, bao gồm Lào, Campuchia và Indonesia. Điều này sẽ không chỉ giúp giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung từ các quốc gia khác mà còn thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp phụ trợ tại Việt Nam.

Thêm vào đó, việc thành lập Quỹ Chuyển đổi Chuỗi Cung Ứng Ngành Dệt May là một bước đi quan trọng để hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc truy xuất nguồn gốc và chuyển nguồn cung khỏi Trung Quốc. Quỹ này cũng sẽ giúp các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ mới như AI, số hóa và công nghệ xanh, tạo ra một ngành dệt may bền vững và phù hợp với các tiêu chuẩn ESG (Environmental, Social, and Governance).

Việc chuyển từ tư duy bảo vệ thụ động sang thỏa thuận chủ động cũng là một chiến lược quan trọng. Việt Nam cần đàm phán cơ chế “đối tác tin cậy” với Mỹ để miễn trừ thuế cho những doanh nghiệp có chuỗi cung ứng minh bạch và đạt chuẩn ESG. Đây sẽ là một bước đi quan trọng không chỉ giúp ngành dệt may Việt Nam giảm thiểu rủi ro từ thuế quan mà còn tạo ra cơ hội phát triển bền vững và khẳng định vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Việc nhập khẩu công nghệ cao từ Mỹ cũng là một trong những giải pháp quan trọng mà Việt Nam đang triển khai. Điều này không chỉ giúp các doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực sản xuất và cải thiện chất lượng sản phẩm mà còn tạo ra cơ hội thu hút các nhà đầu tư Mỹ vào Việt Nam.

Nhập khẩu công nghệ cao sẽ giúp giảm bớt thâm hụt thương mại giữa hai quốc gia, đồng thời tạo ra sự bổ trợ và phát triển kinh tế song phương. Để thúc đẩy thương mại và đầu tư, cần hình thành các khu thương mại tự do theo chuyên đề tại các vùng kinh tế trọng điểm và đặc khu. Theo GS.TS Nguyễn Trọng Hoài – ĐH Kinh tế TP Hồ Chí Minh, những khu vực này sẽ đóng vai trò trung tâm logistics, sản xuất, thương mại quốc tế và đổi mới sáng tạo, như các khu tại Vân Đồn, Xuân Cầu, Vân Phong, Liên Chiểu, Cái Mép Hạ, Long Thành, và Phú Quốc.

Chính phủ cũng cần áp dụng các chính sách ưu đãi như cải cách thủ tục hành chính, giảm thời gian làm thủ tục, mở rộng chính sách ưu đãi về đất đai, và hỗ trợ doanh nghiệp thuê với giá ưu đãi. Đặc biệt, cần xây dựng cơ chế “một cửa” cho các dự án FDI để giúp nhà đầu tư hoàn thành thủ tục nhanh chóng, đặc biệt đối với các dự án công nghệ cao và thân thiện với môi trường. Đồng thời, việc tăng cường bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và đảm bảo tính minh bạch trong chính sách sẽ giúp tạo ra môi trường đầu tư ổn định và hấp dẫn.

Giảm rủi ro từ thị trường nội địa

Ngoài các giải pháp quốc tế, một trong những chiến lược quan trọng không thể bỏ qua trong bối cảnh hiện nay là phát triển thị trường nội địa. Nếu thị trường quốc tế không ổn định và gặp phải rào cản thuế quan, việc tăng cường tiêu thụ sản phẩm trong nước sẽ giúp các doanh nghiệp duy trì hoạt động sản xuất và bảo vệ việc làm cho người lao động. Thị trường nội địa trở thành một cứu cánh quan trọng giúp các doanh nghiệp đối phó với tình hình hiện tại và giảm thiểu sự phụ thuộc vào xuất khẩu.

Trong đó, một trong những giải pháp được đề xuất là đẩy mạnh Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”. Đây là chiến lược giúp giải quyết phần nào vấn đề tồn kho hàng hóa xuất khẩu không tiêu thụ được do rào cản thuế quan. Ông Bùi Tá Hoàng Vũ, Giám đốc Sở Công thương TP Hồ Chí Minh cho biết, khai thác tốt thị trường nội địa sẽ giúp các doanh nghiệp trong nước duy trì sản xuất, tạo ra doanh thu và giữ được việc làm cho người lao động. Mặc dù thị trường nội địa không thể thay thế hoàn toàn thị trường xuất khẩu, nhưng mỗi 1% thị phần nội địa tăng thêm sẽ giúp giảm bớt áp lực cho doanh nghiệp.

Cụ thể, ở ngành dệt may, Ông Phạm Văn Việt, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Việt Thắng Jean cho rằng, đây là là thời điểm thích hợp để  xây dựng thương hiệu quốc gia cho ngành dệt may Việt Nam. Theo ông Việt, việc xây dựng thương hiệu “Made in Vietnam” có chiều sâu là một cách hiệu quả để giúp các sản phẩm Việt Nam nổi bật và được nhận diện rõ ràng hơn trên thị trường quốc tế. Một trong những bước đi quan trọng trong chiến lược này là việc phát triển Trung tâm thời trang TP Hồ Chí Minh, nơi sẽ trở thành động lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển thương hiệu Việt. Theo báo cáo của FiinGroup, thị trường thời trang Việt Nam dự báo sẽ đạt giá trị 3,5 tỷ USD vào năm 2025, với tốc độ tăng trưởng hàng năm từ 9–10%. Điều này cho thấy thị trường nội địa đang có tiềm năng phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu thời trang của người dân Việt Nam ngày càng tăng.

Ngoài ngành dệt may, ngành gỗ cũng đang có nhiều cơ hội phát triển mạnh mẽ trong nước. Với nhu cầu đồ gỗ ngày càng gia tăng, đặc biệt trong các gia đình và doanh nghiệp, Việt Nam có nhiều lợi thế để phát triển ngành sản xuất đồ gỗ. Theo báo cáo của công ty Kirin Capital, thị trường gỗ nội địa có thể đạt quy mô lên tới 10 tỷ USD trong những năm tới. Điều này sẽ tạo ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp sản xuất đồ gỗ trong nước, nhất là khi Việt Nam có nguồn nguyên liệu đầu vào dồi dào và sản lượng gỗ khai thác tăng đều qua các năm.

Trong bối cảnh thị trường quốc tế không ổn định và rào cản thuế quan từ Mỹ vẫn còn “treo lơ lửng” việc phát triển thị trường nội địa không chỉ là một chiến lược đối phó mà còn là bước đi dài hạn để đảm bảo sự phát triển bền vững cho các doanh nghiệp Việt Nam. Đồng thời, việc củng cố nội lực để đàm phán với đối tác quốc tế, kiểm soát chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường xuất khẩu là những yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp xuất khẩu duy trì và giảm thiểu tối đa những khó khăn trong thời gian tới.