Tòa nhà Văn phòng Quản lý Nhân sự Mỹ ở thủ đô Washington, Mỹ (Ảnh: WSJ).
Đợt cắt giảm nhân sự lớn nhất
Tổng thống Trump thực hiện chiến dịch tinh gọn bộ máy, sa thải nhân viên, cắt giảm chi tiêu và cải tổ chính phủ với lập luận chính phủ liên bang quá cồng kềnh, lãng phí và thất thoát do gian lận. Với khoản nợ công 36.000 tỷ USD và thâm hụt ngân sách 1.800 tỷ USD trong năm 2024.
Trong bài đăng trên X hồi tháng 1/2025, tỉ phú Elon Musk – lãnh đạo Bộ Hiệu quả Chính phủ khẳng định, việc đưa ra các khoản bồi thường lớn nhằm khuyến khích viên chức chủ động nghỉ việc có thể giúp Washington tiết kiệm hàng tỉ USD.
Chính quyền ông Trump đề xuất 2 triệu viên chức liên bang tự nguyện xin nghỉ việc lập tức nhưng được trả lương đến hết tháng 9/2025.
Theo các nhà kinh tế, với sự hỗ trợ của Bộ Hiệu quả Chính phủ, Nhà Trắng đã sa thải hoặc đưa ra các gói trợ cấp thôi việc cho nhân viên trên toàn chính phủ liên bang – “người sử dụng lao động” lớn nhất nước Mỹ. Đến nay, quy mô của việc cắt giảm việc làm được dự báo ít nhất là hàng chục nghìn người.
Trong đó, Chính quyền Tổng thống Trump đã chỉ đạo các cơ quan liên bang sa thải nhân viên “thử việc.” Đây là những nhân viên mới được tuyển dụng, mới làm việc trong chính phủ liên bang chỉ một hoặc hai năm và chưa có đầy đủ quyền bảo vệ công vụ. Dữ liệu mới nhất từ Văn phòng Quản lý Nhân sự Mỹ cho thấy, tính đến tháng 5/2024, có khoảng 220.000 nhân viên liên bang có thời gian làm việc dưới một năm. Ngoài ra, một quan chức trong chính quyền Mỹ cho biết hơn 75.000 nhân viên liên bang đã chấp nhận gói trợ cấp thôi việc và được trả lương đến tháng 9/2025.
Theo nhận định của bà Callie Cox, chiến lược gia thị trường trưởng tại Ritholtz Wealth Management, với tổng số của hai nhóm này – gần 300.000 người được dự báo sẽ khiến động thái này trở thành “đợt cắt giảm việc làm lớn nhất trong lịch sử Mỹ”.
Con số đó chưa bao gồm những người khác có thể bị sa thải, chẳng hạn như các nhà thầu làm việc tại Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ.
Đáng chú ý, bà Jesse Rothstein, Giáo sư kinh tế và chính sách công tại Đại học California, Berkeley, cho biết các công chức được thăng chức trong năm qua cũng có nguy cơ mất việc, vì về mặt lý thuyết, họ đang trong thời gian thử việc ở vị trí mới.
Mới đây, tỉ phú Elon Musk đăng trên mạng xã hội rằng, theo chỉ đạo của Tổng thống Donald Trump, tất cả nhân viên liên bang sẽ sớm nhận được email yêu cầu mô tả công việc đã hoàn thành trong tuần trước vào ngày 22/2 và nhấn mạnh: “Việc không phản hồi sẽ được coi là đơn từ chức”.
Ngay sau đó, một bản ghi nhớ từ Bộ phận nhân sự liên bang được gửi đi, yêu cầu các viên chức trả lời với khoảng 5 nội dung về những gì họ đã làm, trước hạn chót vào nửa đêm 24/2. Động thái này phản ánh chiến lược mà Elon Musk từng áp dụng khi tiếp quản Twitter, diễn ra ngay sau bài đăng của Tổng thống Trump, trong đó ông ca ngợi ông Musk đang “làm rất tốt, nhưng tôi muốn thấy ông ấy mạnh tay hơn nữa”.
Hậu quả kinh tế lan rộng khắp địa phương
Thực tế cho thấy, kế hoạch tái cơ cấu bộ máy hành chính của Elon Musk đã khiến hàng loạt cơ quan chính phủ rơi vào tình trạng xáo trộn. Hàng trăm hợp đồng bị hủy bỏ và hàng chục nghìn nhân viên liên bang bị đình chỉ công tác. Điều đó khiến chính quyền Tổng thống Donald Trump đã vấp phải nhiều phản ứng.
Mất việc làm gây khó khăn lớn về tài chính cho các hộ gia đình. Mặc dù trợ cấp thất nghiệp có thể tạm thời hỗ trợ phần nào cho những người đủ điều kiện, nhưng theo dữ liệu của Bộ Lao động, trung bình khoản trợ cấp này chỉ bằng khoảng 1/3 mức lương trước đó. Ông Ernie Tedeschi, Giám đốc kinh tế từ Trung tâm nghiên cứu tài chính thuộc Đại học Yale cho biết: “Hậu quả kinh tế của việc sa thải giống như hiệu ứng domino, lan rộng khắp các nền kinh tế địa phương, ảnh hưởng đến cả những doanh nghiệp dường như không có bất kỳ mối liên hệ nào với chính phủ liên bang.” Ông giải thích rằng những người bị sa thải sẽ giảm chi tiêu tại các cơ sở kinh doanh địa phương như quán càphê, nhà hàng và nhà trẻ.
Bên cạnh đó, các nhà kinh tế cũng chỉ ra tác động tâm lý từ các đợt sa thải hàng loạt. Những nhân viên liên bang khác, vì lo sợ mất việc, cũng có thể thắt chặt chi tiêu và trì hoãn các khoản mua sắm lớn. Sự bất ổn cũng khiến các doanh nghiệp có liên kết với chính phủ liên bang hoặc lực lượng lao động liên bang e ngại tuyển dụng và đầu tư. Đơn cử như tại Washington D.C., theo ghi chú mới đây của hai nhà kinh tế Adam Kamins và Justin Begley thuộc Moody’s, tỷ lệ thất nghiệp được dự đoán sẽ tăng đáng kể, đẩy thủ đô vào một cuộc suy thoái nhẹ.
Hai chuyên gia này ước tính gần 100.000 vị trí công việc trong chính phủ liên bang sẽ bị cắt bỏ hoặc chuyển khỏi Washington trong vài năm tới. Theo hai nhà kinh tế thuộc Moody’s, lượng người xin việc sẽ tăng đột biến, khiến khu vực tư nhân khó hấp thụ hết. Nền kinh tế của hai bang Maryland và Virginia, tuy không chịu ảnh hưởng nặng nề như vậy nhưng cũng sẽ bị thiệt hại đáng kể do phụ thuộc nhiều vào việc làm chính phủ.
Tuy nhiên, theo ông Tedeschi, người từng là chuyên gia kinh tế trưởng tại Hội đồng Cố vấn Kinh tế Nhà Trắng dưới thời chính quyền ông Joe Biden, nhận định nếu khoảng 200.000 nhân viên thử việc mất việc, Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cả năm của Mỹ sẽ chỉ giảm khoảng 0,1%. Và bản thân việc này sẽ không gây ra suy thoái.
Còn chuyên gia Ryan của Capital Economics cho rằng, quy mô sa thải liên bang tương đối nhỏ so với toàn bộ thị trường lao động Mỹ, vốn đã tạo thêm khoảng 1,5 triệu việc làm trong năm 2024. Hầu hết nhân viên liên bang bị mất việc sẽ nhanh chóng tìm được việc làm mới do nền kinh tế đang gần đạt trạng thái toàn dụng lao động. Capital Economics không hạ dự báo tăng trưởng kinh tế của Mỹ vì đợt sa thải này, ngay cả khi đã tính đến các tác động gián tiếp đến nền kinh tế./.
Nguồn: VTV
