Việc gian lận xuất xứ đã trở thành một mối đe dọa lớn đối với nền kinh tế Việt Nam.
Nhiều thủ đoạn tinh vi
Tại Hội nghị sơ kết quý I năm 2025 về chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, Ban Chỉ đạo 389 quốc gia nhận định: Căng thẳng thương mại Mỹ – Trung tiếp tục leo thang, kéo theo nguy cơ lan rộng thành xung đột thương mại toàn cầu. Trong bối cảnh này, hàng loạt doanh nghiệp nước ngoài tìm cách “lách” hàng rào thuế quan của Mỹ bằng chiêu trò gắn mác hàng Việt Nam để xuất khẩu đi nước thứ ba.
Thủ đoạn phổ biến là nhập hàng hóa từ nước khác về Việt Nam, thay đổi bao bì, dán nhãn “Made in Vietnam” rồi xin cấp giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) để xuất khẩu. Một số khác chỉ thực hiện vài công đoạn gia công đơn giản – không đủ điều kiện cấp C/O – nhưng vẫn khai gian để hưởng ưu đãi thuế.
Không chỉ vậy, nhiều đối tượng còn lợi dụng hình thức thương mại điện tử và dịch vụ chuyển phát nhanh để ngụy trang hàng hóa nhập lậu, hợp thức hóa hồ sơ xuất xứ thông qua các giao dịch khó kiểm soát trên mạng xã hội hoặc website không chính thống.
Các mặt hàng thường bị giả mạo xuất xứ gồm dệt may, đồ gỗ, mật ong, nhôm, sắt thép, thủy sản… Đây là những sản phẩm dễ “đội lốt”, vì quy định về quy tắc xuất xứ còn sơ hở, trong khi nhu cầu xuất khẩu lại lớn.
Ngăn chặn từ gốc
Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Dũng cho biết thành phố đã kiến nghị Ban Chỉ đạo 389 quốc gia tăng cường chỉ đạo lực lượng chức năng siết chặt kiểm tra tại các điểm nóng, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại điện tử – nơi đang bị lợi dụng để hợp thức hóa hàng hóa giả mạo.
Ngoài các biện pháp quản lý truyền thống, thành phố cũng đẩy mạnh phối hợp liên ngành, chia sẻ dữ liệu giữa hải quan, quản lý thị trường và thanh tra chuyên ngành để sớm phát hiện và xử lý những doanh nghiệp có dấu hiệu bất thường trong hoạt động xuất nhập khẩu.
Một hướng đi mới đang được cân nhắc là ứng dụng công nghệ blockchain vào việc cấp và xác thực giấy chứng nhận xuất xứ. Công nghệ này có thể giúp đảm bảo tính minh bạch, không thể làm giả và truy xuất được hành trình hàng hóa từ gốc đến điểm đến.
Việc giả mạo xuất xứ Việt Nam không chỉ là một hành vi gian lận thương mại mà còn là mối đe dọa đối với nền kinh tế.
Chung tay bảo vệ uy tín quốc gia
Các chuyên gia cảnh báo, nếu không kiểm soát kịp thời, tình trạng giả mạo xuất xứ sẽ ảnh hưởng lâu dài đến uy tín thương hiệu “Made in Vietnam”, kéo theo hệ lụy với hàng triệu doanh nghiệp làm ăn chân chính.
“Đây không đơn thuần là gian lận thương mại, mà là một mối đe dọa có hệ thống đối với an ninh kinh tế”, một chuyên gia kinh tế cảnh báo.
Bên cạnh việc nâng cao năng lực giám sát và xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm, giới chuyên môn cho rằng cần tập trung vào đào tạo doanh nghiệp về quy tắc xuất xứ, các hiệp định thương mại tự do (FTA) và khuyến khích minh bạch hóa chuỗi cung ứng.
Giữ vững uy tín quốc gia không chỉ là trách nhiệm của cơ quan chức năng, mà còn là thách thức đặt ra cho cả cộng đồng doanh nghiệp và người tiêu dùng. Nếu không hành động mạnh mẽ, “hàng Việt” rất dễ bị đánh đồng với “hàng lậu đội lốt”, đánh mất lợi thế tại các thị trường cao cấp như Mỹ, EU, Nhật Bản…
Nguồn: VTV
