Đối mặt với nhiều thách thức
Chỉ trong thời gian ngắn, Tổng thống Mỹ Donald Trump liên tiếp đưa ra hàng loạt chính sách thuế quan mới. Trong đó, mới đây nhất, ngày 3/3, Mỹ thông báo nước này sẽ áp mức thuế mới đối với các mặt hàng nông sản nhập khẩu từ ngày 2/4. Trong một bài đăng trên mạng xã hội ngày 3/3, Tổng thống Trump kêu gọi nông dân Mỹ chuẩn bị tăng cường sản xuất nông sản để bán trong nước.
Hiện nay, Mỹ là thị trường xuất khẩu hồ tiêu số 1 của Việt Nam, khi chiếm 29% thị phần. Trong năm 2024, ngành hồ tiêu Việt Nam xuất khẩu sang thị trường Mỹ đạt mức cao kỷ lục với hơn 73.000 tấn, kim ngạch đạt gần 400 triệu USD, so với năm 2023, lượng xuất khẩu tăng 33%.
Theo dữ liệu của Bộ Nông nghiệp Mỹ, thuế quan đối với nông sản nhập khẩu sẽ ảnh hưởng đến thị trường trái cây, rau quả và các loại hạt, vốn chiếm ít nhất một nửa lượng hàng nông sản nhập khẩu vào nước này. Đường, cà phê, ca cao và các sản phẩm nhiệt đới khác chiếm khoảng 15% lượng nhập khẩu. Đây là các mặt hàng hiện Việt Nam đang xuất khẩu với tỷ trọng lớn sang Mỹ.
Theo thông kế của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), 2 tháng đầu năm 2025, Mỹ vẫn là thị trường xuất khẩu nông sản lớn nhất của Việt Nam. Quốc gia này hiện chiếm thị phần 22% lượng nông sản xuất khẩu của nước ta.
Theo chuyên gia kinh tế, PGS. TS Đinh Trọng Thịnh, mặc dù hiện vẫn chưa biết có trường hợp ngoại lệ nào trong kế hoạch áp thuế đối với các mặt hàng nông sản nhập khẩu của ông Trump hay không, nhưng rõ ràng đây là mối lo đối với ngành xuất khẩu nông sản Việt Nam.
Đặc biệt là trong bối cảnh dự báo “năm 2025, hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam sẽ đối diện với nhiều thách thức đến từ tình hình xung đột chính trị, quân sự ngày càng leo thang ở một số khu vực có thể ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng hàng hóa”, ông Trần Thanh Hải, Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) nhận định. Đồng thời ông Hải nhấn mạnh, sự thay đổi chính sách của các nền kinh tế lớn như Mỹ, Trung Quốc, EU, Nhật Bản…đang và sẽ có ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam.
Nhận định riêng về thị trường Mỹ, lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu cho rằng, với những chính sách thuế mới rất gắt gao và chặt chẽ, bao phù của Tổng thống Donald Trump có thể khiến xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam bị ảnh hưởng lớn.
Thêm vào đó, hiện thị trường Trung Quốc – đối tác lớn của Mỹ đang đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường khác do gặp căng thẳng thương mại và bị Mỹ áp thuế quan. Trong bối cảnh đó, xuất khẩu nói chung, với mặt hàng nông sản nói riêng của Việt Nam đến các thị trường khác cũng đối mặt với áp lực cạnh tranh rất lớn.
Về câu chuyện này, chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu cho biết thêm, thông tin báo chí quốc tế cho thấy, các nhà sản xuất Trung Quốc đang phải đối mặt với nhu cầu yếu trong nước và điều kiện khắc nghiệt hơn ở Mỹ, nơi họ xuất khẩu hơn 400 tỷ USD hàng hóa mỗi năm. Điều đó đang thúc giục họ phải tìm kiếm các thị trường xuất khẩu thay thế, sẽ gia tăng cuộc chiến giá cả, giảm lợi nhuận và tăng các rào cản thương mại…
Giải pháp nào cho Việt Nam?
Trước tình hình đó, ông Thịnh cho rằng, doanh nghiệp Việt cần theo dõi sát sao diễn biến thị trường, nắm bắt thông tin và yêu cầu của thị trường Mỹ cũng như các thị trường chủ đạo khác. Đặc biệt, doanh nghiệp phải nhanh chóng thay đổi mình để thích ứng với đòi hỏi ngày càng cao của Mỹ. “Một yếu tố vô cùng quan trọng để nông sản Việt có thể cạnh tranh với các đối thủ trong cuộc chiến thương mại ngày càng khốc liệt tại thị trường Mỹ dưới chế độ của ông Trump, đó là phải hướng đến việc đảm bảo chất lượng sản phẩm, bảo vệ môi trường, đảm bảo tiêu dùng xanh”, ông Thịnh nhấn mạnh.
Còn theo ông Hiếu, doanh nghiệp cần nhanh chóng ứng dụng đổi mới công nghệ, chuyển đổi số, đa dạng hóa hình thức xúc tiến thương mại, khuyến khích triển khai các kênh thương mại điện tử để đưa nông sản đến với khắp thị trường toàn cầu với chi phí thấp nhất. “Nông sản Việt cần hướng đến xuất khẩu những sản phẩm có giá trị gia tăng cao và tập trung cao độ đa dạng hóa thị trường, khai thác hiệu quả các cơ hội mở cửa thị trường, nhất là trong khuôn khổ các FTA để đẩy mạnh xuất khẩu vào các thị trường lớn”, ông Hiếu nói thêm.
Song song với đó, nước ta cần chủ động đàm phán với Mỹ để duy trì môi trường thương mại ổn định, giảm thiểu nguy cơ áp thuế hoặc các biện pháp kiểm soát gắt gao trong giai đoạn tới. Đồng thời, nhà nước cầ hồ trợ doanh nghiệp qua công tác điều hành tỷ giá, ưu tiên hạn mức vay vốn với lãi suất hợp lý cho nông sản xuất khẩu do giá nguyên liệu trong nước tăng cao
Dưới góc độ cơ quan quản lý, ông Hải khuyến nghị, bối cảnh này đòi hỏi doanh nghiệp phải có chiến lược đa dạng hóa thị trường hiệu quả hơn để duy trì kim ngạch đã đạt được thời gian qua với Mỹ. Thời gian tới, Cục Xuất nhập khẩu tăng cường công tác nghiên cứu, dự báo, cảnh báo đối với hàng hóa xuất khẩu, để qua đó nắm bắt thông tin về những vấn đề có khả năng tác động, ảnh hưởng đến vận chuyển, lưu thông…Đồng thời sẽ tiếp tục phối hợp với các địa phương thúc đẩy hoạt động tìm kiếm khách hàng và xuất khẩu qua thương mại điện tử; hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua các rào cản thương mại mới có thể có thời gian tới tại thị trường Mỹ cũng như các thị trường khác./.
Nguồn: VTV
