Ảnh: TTXVN.
Đây là tuyên bố từ Bộ trưởng Nông nghiệp Shinjiro Koizumi. Động thái này được thực hiện thông qua hợp đồng trực tiếp với các nhà bán lẻ, khi giá gạo giảm tuần thứ hai liên tiếp nhưng vẫn cao gấp đôi so với cùng kỳ năm trước.
Nhật Bản giải phóng thêm gạo từ kho dự trữ
Nhật Bản sẽ bán thêm gạo từ dự trữ quốc gia ra thị trường, với giá bán cố định, nhằm giảm nhiệt cơn sốt giá gạo đang diễn ra ở nước này. Quyết định này được công bố bởi tân Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Nhật Bản Shinjiro Koizumi trước thềm cuộc bầu cử dự kiến diễn ra trong mùa hè năm nay.
Số lượng gạo dự trữ được xuất kho bao gồm 100.000 tấn từ vụ thu hoạch năm 2020 và 2021. Chính phủ Nhật Bản sẽ chấp nhận đơn đăng ký mua gạo năm 2020 sau khi đạt giới hạn đối với gạo năm 2021.
Các nhà bán lẻ lớn, siêu thị vừa và nhỏ cùng các cửa hàng gạo có nhà máy xay xát riêng có thể đăng ký mua 120.000 tấn gạo từ vụ thu hoạch năm 2021, trong đó có 20.000 tấn tồn từ đợt bán trước. Việc đăng ký sẽ chính thức mở từ ngày 11/6.
Bộ trưởng Koizumi cho biết thêm, giá bán lẻ gạo năm 2021 dự kiến ở mức 1.800 yen (tương đương 12,43 USD) cho mỗi 5kg, trong khi gạo năm 2020 có giá 1.700 yen (khoảng 11,74 USD).
Tuy giá gạo tại siêu thị đã giảm nhẹ xuống mức trung bình 4.223 yen/5kg, thấp hơn 37 yen so với tuần trước, nhưng Bộ trưởng Koizumi bày tỏ sự không hài lòng với tốc độ giảm giá. “Giá chưa hạ được 100 yen trong hai tuần”, ông nhấn mạnh, đồng thời khẳng định sẽ áp dụng thêm các biện pháp mạnh để đưa giá về khoảng 3.000 yen càng sớm càng tốt.
Quyết định xuất kho lần này sẽ khiến lượng gạo dự trữ quốc gia của Nhật Bản giảm xuống còn 100.000 tấn, thấp hơn đáng kể so với mức 910.000 tấn trước khi Chính phủ bắt đầu đấu giá gạo vào tháng 3 và tháng 4.
Nhật Bản duy trì kho dự trữ 1 triệu tấn gạo nhằm bảo đảm nguồn cung trong trường hợp thiên tai hoặc mất mùa nghiêm trọng. Tuy nhiên, việc kho gạo liên tục giảm mạnh làm dấy lên quan ngại về khả năng ứng phó trong tình huống khẩn cấp.
Các động thái chính sách và diễn biến giá cả sẽ được theo dõi sát sao trong những tuần tới khi Nhật Bản bước vào giai đoạn cao điểm tranh cử.
Nỗ lực “hạ nhiệt” giá gạo
Nỗ lực kiểm soát cơn sốt giá gạo – loại lương thực chính của Nhật Bản – đã được Tokoyo đẩy mạnh trong một năm qua.
Chính phủ Nhật sẽ từ bỏ phương pháp cũ là bán ra gạo dự trữ thông qua hình thức đấu giá cạnh tranh. Gạo được bán với mức giá cố định rẻ hơn có thể sẽ bắt đầu có mặt trên thị trường vào đầu tháng 6, vị Bộ trưởng Nhật Bản cho biết.
Nỗ lực kiểm soát cơn sốt giá gạo – loại lương thực chính của Nhật Bản – đã được Tokoyo đẩy mạnh trong một năm qua. Việc cử tri Nhật đương đầu với chi phí sinh hoạt gia tăng trước thềm cuộc bầu cử Thượng viện vào tháng 7 có thể sẽ gây thêm tổn thất đối với Chính phủ thiểu số của Thủ tướng Shigeru Ishiba.
Giá gạo ở nước này trong tháng 4 tăng 98,4% so với cùng kỳ năm ngoái, mức tăng mạnh nhất kể từ khi dữ liệu bắt đầu được ghi lại vào thập niên 1970. “Nhiệm vụ cấp bách nhất vào lúc này chắc chắn là bình ổn giá gạo, cũng như đảm bảo gạo có giá phải chăng sẽ đến được tay người tiêu dùng một cách nhanh nhất có thể”, ông Koizumi nói.
Những nỗ lực lâu năm của Nhật Bản nhằm bảo vệ nông dân trong nước khỏi sự cạnh tranh từ bên ngoài, bao gồm cả việc hạn chế nhập khẩu gạo nước ngoài, đồng nghĩa rằng việc giải quyết cuộc khủng hoảng thiếu gạo của nước này sẽ không dễ dàng.
Trước đó, chỉ từ tháng 3 đến cuối tháng 5, Chính phủ Nhật Bản đã xả hơn 200.000 tấn gạo từ dự trữ gạo quốc gia vốn dành cho các tình huống khẩn cấp như thiên tai, nhằm kéo giá gạo trong nước xuống. Tuy nhiên, chỉ khoảng 11% trong số gạo được xả từ dự trữ này được bán ra thị trường, và số còn lại bị găm giữ trong chuỗi cung ứng.
Giá gạo tăng đã trở thành một vấn đề nóng đối với công chúng Nhật Bản, vì chi phí sinh hoạt leo thang đang là một gánh nặng lớn đối với các hộ gia đình ở nước này.
Theo số liệu công bố cho thấy, lạm phát lõi của Nhật Bản liên tục tăng cao do giá thực phẩm tăng. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) lõi của Nhật – thước đo không tính giá thực phẩm tươi sống nhưng bao gồm giá dầu – đã tăng mạnh. Đồng thời kéo dài xu hướng cao hơn mục tiêu lạm phát 2% mà Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) đề ra. Trong hơn 3 năm qua, CPI lõi đã liên tục cao hơn mục tiêu này.
Xả dự trữ gạo chỉ là sự “hạ nhiệt” tạm thời
Mặc dù dân số nông dân còn lao động của Nhật Bản đã giảm xuống còn dưới 1% tổng dân số từ mức 4,4% vào năm 1976, họ vẫn là một nhóm vận động hành lang có sức ảnh hưởng lớn. “Việc giảm số lượng thực sự giúp nông dân dễ dàng đạt được sự đồng thuận chính trị thống nhất hơn”, ông Kunio Nishikawa, một chuyên gia về lúa gạo tại Đại học Ibaraki nhận định.
Cũng theo ông Kunio Nishikawa: “Trong hệ thống bầu cử của Nhật Bản, một số lượng ghế tương đối lớn trong Quốc hội được phân bổ cho các vùng nông thôn, củng cố ảnh hưởng chính trị của nông dân”.
Xét cho cùng, dân số nông dân giảm sẽ giúp cuộc tranh luận về cải cách chính sách nông nghiệp của Nhật Bản trở nên dễ dàng hơn, ông Nishikawa nhận định. “Vì cuộc khủng hoảng gạo này đã trở thành chủ đề thảo luận toàn quốc, bao gồm cả người tiêu dùng, nên tôi hy vọng rằng cải cách chính sách nông nghiệp sẽ có tiến triển”, ông Nishikawa cho biết.
Với tốc độ tăng của giá gạo, Chính phủ Nhật Bản có thể đương đầu áp lực lớn phải xoa dịu người tiêu dùng, theo ông Tobias Harris, một nhà phân tích chính trị của công ty nghiên cứu và tư vấn Japan Foresight. “Nhưng các ông Ishiba và Koizumi cũng phải tìm cách xoa dịu nông dân trồng lúa gạo trước cuộc bầu cử thượng viện”.
Việc xả dự trữ gạo có thể giúp hạ nhiệt giá gạo, nhưng các nhà phân tích cho rằng sự hạ nhiệt này chỉ là tạm thời. Ảnh hưởng lan tỏa của tình trạng thiếu hụt nguồn cung và giá gạo tăng cao đã tạo ra sự cạnh tranh lớn giữa các hợp tác xã mua gạo – lực lượng chiếm khoảng 40% thị trường gạo Nhật Bản – với các nhà bán buôn và những người mua quy mô lớn khác như chuỗi nhà hàng và các nhà sản xuất thực phẩm.
Nhiều hợp tác xã đã tiếp cận trực tiếp với nông dân, đưa ra mức giá cố định khoảng 26.000 yên cho mỗi bao gạo 60kg. Các nhà phân tích cho biết các hợp tác xã hiện không thể bán gạo với mức giá thấp hơn nhiều so với mức giá đó mà không bị lỗ.
Trong khi đó, tại các siêu thị trên khắp cả nước, giá gạo do Nhật Bản sản xuất đang ở mức cao kỷ lục, các kệ hàng trống rỗng hoặc chỉ có một ít hàng và nhiều cửa hàng trưng bày các biển hiệu khuyến nghị người tiêu dùng không dư dả tiền bạc nên tìm nguồn tinh bột rẻ hơn từ bánh mỳ hoặc mỳ sợi.
Giá bình quân của một bao gạo 60 kg thu hoạch năm 2024 đã đạt mức cao nhất mọi thời đại hơn 26.400 yên, tương đương 184 USD. Nhật Bản chưa tới mức cạn gạo, nhưng nước này vẫn chưa phục hồi được hoàn toàn nguồn cung gạo sau khi vụ mất mùa năm 2023 xảy ra đúng vào lúc kết thúc thời kỳ giảm phát kéo dài và các nhà bán lẻ trong nước sẵn sàng hơn với việc tăng giá gạo.
Ngoài ra, cũng có tình trạng một số cá nhân tích trữ gạo và các nhà bán buôn cố tình găm lại hàng. Trong bối cảnh như vậy, lần đầu tiên trong lịch sử, Chính phủ Nhật Bản đã tiến hành xả gạo từ kho dự trữ gạo chiến lược trong điều kiện nước này không gặp thiên tai. Khi một phần trong số gạo được xả từ dự trữ này được bán ra thị trường vào cuối tuần trước, người dân đã xếp hàng dài hàng giờ đồng hồ tại các siêu thị trên khắp cả nước.
Nguồn: VTV
