Nhiều thách thức bủa vây
Xuất khẩu nông, lâm, thủy sản Việt Nam trong hai tháng đầu năm 2025 đạt 9,38 tỷ USD, tăng 8,3% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, nhiều mặt hàng chủ lực như gạo, cà phê, hạt điều, rau quả tiếp tục giữ vững thị phần và gia tăng giá trị.
Tuy nhiên, dù đạt nhiều kết quả khả quan, xuất khẩu nông sản vẫn đối mặt với không ít thách thức. Đầu tiên phải kể đến là sự suy yếu của sức mua toàn cầu và giá cả nông sản giảm, nhất là tại các thị trường xuất khẩu chủ lực. Các thị trường lớn như Mỹ, châu Âu và Trung Quốc đang đối diện với những thách thức kinh tế, khiến nhu cầu nhập khẩu nông sản giảm khá mạnh. Bên cạnh đó, xu hướng tiêu dùng tại các thị trường chính này cũng có sự thay đổi, đặt ra nhiều thách thức đòi hỏi doanh nghiệp Việt cần nâng cao năng lực sản xuất cũng như sản phẩm. Và, để thích nghi, doanh nghiệp cần thời gian dài.
Hơn thế nữa, giá cả nông sản giảm do dư thừa nguồn cung tại nhiều thị trường chủ đạo. Cộng thêm những quy định về chứng nhận môi trường, lao động bền vững tại các thị trường nhập khẩu, đặc biệt là châu Âu và Mỹ đang tạo ra áp lực lớn đối với doanh nghiệp xuất khẩu nông sản Việt Nam.
Bên cạnh đó, theo ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), một trong những vấn đề lớn đối với nông sản Việt là các rào cản kỹ thuật từ thị trường nhập khẩu. Nhiều thị trường lớn như EU và Mỹ đưa ra cảnh báo về chất lượng sản phẩm, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, truy xuất nguồn gốc. Trong đó, riêng thị trường EU, năm 2024 Việt Nam đã nhận 114 cảnh báo. Gần đây nhất, thị trường Mỹ cấm 7 hoạt chất dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và yêu cầu mã số vùng trồng, mã số đóng gói do Bộ Nông nghiệp Mỹ cấp; hay thị trường châu Âu tăng tỷ lệ kiểm tra thuốc bảo vệ thực vật thông qua việc cấm 36 hoạt chất trên nhiều loại trái cây từ 10% lên 20%….
Đặc biệt, chính sách thuế quan mới của Tổng thống Mỹ cùng nguy cơ thương chiến hiện hữu đã tác động tiêu cực đến ngành hàng nông sản Việt trên hành trình thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu tại các thị trường truyền thống.
Ráo riết tìm kiếm thị trường mới
Tất cả các yếu tố khó khăn nêu trên đặt ra yêu cầu cấp bách cần nâng cao năng lực nội tại và song song với đó là tìm kiểm, mở rộng các thị trường mới cho nông sản Việt. “Trước những nguy cơ rủi ro từ các chính sách thuế quan mới của Mỹ cũng như bất ổn thương mại Mỹ – Trung, việc tìm kiếm cơ hội mới, thị trường mới để thúc đẩy xuất khẩu của ngành nông sản là điều cấp bách”, ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Hiệp hội rau quả Việt Nam cho hay.
Theo các chuyên gia kinh tế, doanh nghiệp Việt nên tập trung tìm cơ hội thị trường từ các FTA, nhất là các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, RCEP và UKVFTA. Các FTA tạo ra lợi thế cạnh tranh rất lớn cho các mặt hàng nông sản nước ta và có thế mạnh nhờ cam kết cắt giảm thuế quan, đặc biệt đối với các sản phẩm chế biến sâu. Không dừng lại ở đó, khi tận dụng cơ hội này, doanh nghiệp Việt sẽ thu hút đầu tư nước ngoài chất lượng cao vào khu vực nông nghiệp, tham gia sâu và tạo chỗ đứng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Hiện nước ta đứng thứ hai thế giới về cà phê
Đơn cử, việc Anh gia nhập CPTPP sẽ tạo cơ hội cho Việt Nam mở rộng thị trường không chỉ tại Anh mà còn ở các quốc gia khác trong khối này. Bởi Anh có thể tiếp cận thị trường các nước như Nhật Bản, Canada, Australia thông qua CPTPP sẽ làm tăng cơ hội cho xuất khẩu nông sản Việt Nam vào các thị trường này mà không bị vướng vào rào cản thuế quan.
Bên cạnh đó, qua trao đổi với phóng viên VTV Times, ông Nguyễn Thành Trung – Giám đốc Công ty TNHH Thành Trung cho hay, trước đây công ty chỉ tập trung xuất khẩu một số nông sản sạch vào Mỹ và một số nước châu Âu. Tuy nhiên, từ giữa năm 2024, qua các chương trình xúc tiến thương mại, sản phẩm nông sản của công ty đã tìm đến với thị trường Châu Phi và Châu Đại Dương. “Đây là hai khu vực thị trường khá tiềm năng của nông sản Việt Nam, có thể thay thế các thị trường truyền thống khi hàng hóa của nước ta gặp khó khăn về thuế quan, về chính sách bảo hộ, rào cản thương mại tại các thị trường truyền thống”, ông Trung nhấn mạnh thêm.
Hơn thế nữa, Chính phủ và các cơ quan chức năng đang nỗ lực hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu nông sản thông qua các chính sách khuyến khích cải tiến chất lượng sản phẩm, ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất…Đặc biệt, đồng hành cùng doanh nghiệp ứng phó linh hoạt, hiệu quả với các biến động từ thị trường quốc tế.
Về phía doanh nghiệp, họ mong muốn được hỗ trợ khơi thông dòng tài chính cho doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp ngành nông nghiệp, nhanh chóng tạo ra các quỹ hỗ trợ phát triển thiết thực, bền vững cho ngành. Ngoài ra, hoàn thiện cơ sở hạ tầng logistics; xúc tiến thương mại…đưa nông sản Việt Nam tiếp cận sâu hơn vào các thị trường mới. Trong đó, theo các chuyên gia xuất khẩu, hàng nông sản Việt nên nhắm vào Trung Đông, châu Phi, khu vực Nam Á, và các nước tiêu dùng Halal…/.
Nguồn: VTV
