Thu hút FDI đến với Việt Nam cũng giống như các doanh nghiệp xây dựng một kim tự tháp với phần nền tảng hệ sinh thái phía dưới, bao gồm các đối tác, nhà cung cấp, người lao động.
Doanh nghiệp FDI khi đến Việt Nam giống như đỉnh của kim tự tháp của hình tam giác, mang lại nhiều giá trị lan tỏa khi họ bắt đầu hoạt động đầu tư kinh doanh của mình tại Việt Nam. Để đỉnh tam giác được vững chãi, bắt buộc bản thân phần móng, phần chân của hình tam giác cũng phải thật chắc chắn. Đó là việc xây dựng ngành công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam.
Lấy ví dụ như ngành sản xuất ô tô. Cứ 10 ô tô được bán ra thị trường, có khoảng 7 chiếc được lắp ráp tại Việt Nam. Nhưng trong mỗi xe, chỉ khoảng 20% linh kiện được sản xuất nội địa, còn lại là nhập khẩu 80%. Tỷ lệ này trái ngược hoàn toàn với Thái Lan và Indonesia – hai “thủ phủ” sản xuất ô tô của khu vực Đông Nam Á, nơi 90% linh kiện của họ được sản xuất ngay trong nước. Ngay cả Toyota, dù là nhà đầu tư tích cực vào nội địa hoá tại Việt Nam, họ cũng chỉ có 13 nhà cung cấp là nhà cung cấp thuần Việt. Có thể thấy, phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ là đòi hỏi tất yếu của bất kì một ngành nào để thu hút FDI vào Việt Nam.
Với một mô hình đóng gói bánh kẹo tự động do Etek – một doanh nghiệp Việt sản xuất cho đối tác Hàn Quốc, phải mất 4 tháng mới có thể hoàn thành. Để rút ngắn thời gian hoặc để làm được những thiết bị phức tạp hơn, nâng cấp nguồn nhân lực là đòi hỏi tất yếu.
Ông Nguyễn Quốc Đạt – Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Giải pháp Tự động hóa ETEK chia sẻ: “Bây giờ, Việt Nam có rất nhiều ngành mới gọi là ngành cơ – điện tử. Nhưng giữa đào tạo nhà trường với thực tế còn khoảng cách. Cơ bản nhân lực là chúng tôi thiếu. Hiện nay, chúng tôi cũng phát triển thêm mảng cung cấp các thiết bị đào tạo về kỹ thuật, đặc biệt là vấn đề cơ – điện tử hóa cho các trường Cao đẳng, Đại học. Chúng tôi chuyển giao những gì chúng tôi biết trong thực tế sản xuất trong công nghiệp, những kỹ thuật chúng tôi biết, biến nó thành các buổi đào tạo cho các sinh viên trường nghề”.
Ở thị trường nội địa hiện nay, chỉ có khoảng 10 doanh nghiệp Việt sản xuất linh kiện điện, điện tử tham gia vào chuỗi cung ứng của các công ty FDI. Bởi lẽ đây là những linh kiện nhỏ, dễ nhập khẩu. Trên thế giới đã có rất nhiều nhà cung cấp lâu năm với giá thành tốt. Các chuyên gia đề xuất, cần có sự liên kết chặt chẽ hơn giữa khối doanh nghiệp ngoại và nội.
Ông Đậu Anh Tuấn – Phó Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhận định: “Chúng ta có những khu công nghiệp dành cho nhà đầu tư nước ngoài và chỉ có nhà đầu tư nước ngoài, mức độ tham gia của doanh nghiệp tư nhân cũng ít hơn. Khi chúng ta thiết kế không gian để sản xuất công nghiệp, bên cạnh những khu công nghiệp dành cho doanh nghiệp lớn, có lẽ chúng ta phải tổ chức những khu công nghiệp, cụm khu công nghiệp dành cho các doanh nghiệp nhỏ của Việt Nam”.
Bà Trương Thị Chí Bình – Phó chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Hỗ trợ Việt Nam (VASI) nêu ý kiến: “Quốc gia gần chúng ta nhất và chúng ta có thể học được nhiều nhất chính là Trung Quốc. Và bài học đầu tiên là họ yêu cầu công ty FDI phải liên doanh với công ty trong nước. Trong quá trình liên doanh đó, họ còn nhiều kĩ thuật, nhiều hình thức để học công nghệ của công ty FDI. Thái Lan áp dụng chính sách dòng xe chiến lược để tăng sản lượng xe ô tô vào một số dòng xe nhất định, dồn sự tiêu dùng vào đó, ưu đãi thuế cho công ty mà nội địa hoá với tỷ lệ cao ở trong nước, sẽ được thuế rẻ hơn, xe sẽ bán rẻ hơn, làm cho sản lượng tăng lên, người dân sẽ đổ xô mua những dòng xe đó. Lúc đó, công ty FDI rất vui vẻ vì họ bán được, công ty nội địa được tham dự vào chuỗi cung ứng”.
Các chuyên gia cũng kiến nghị, cần có những ưu đãi cụ thể với các doanh nghiệp hỗ trợ Việt Nam về tiền thuê đất, lãi suất ngân hàng. Bởi lẽ đây là lĩnh vực cần đầu tư lớn cả về cơ sở vật chất, công nghệ, thiết bị và nguồn lực con người.
Như vậy, mô hình tam giác FDI không chỉ có sự tham gia của các doanh nghiệp mà rất cần một trụ cột là chính sách. Một môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng, những chiến lược định hướng đúng đắn và sự ưu đãi phù hợp cùng với hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ đa dạng sẽ là nền tảng để Việt Nam tiếp tục thu hút những dòng vốn FDI chất lượng cao.
Nguồn: VTV
