Các bộ, ngành, địa phương khẩn trương rà soát, báo cáo đầy đủ các dự án đầu tư có khó khăn, vướng mắc, tồn đọng kéo dài để kịp thời tháo gỡ, triển khai ngay các dự án trước ngày 15/2. Đây là yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Công điện số 13 mới được ban hành.
Đây là vấn đề nhức nhối, nếu không được khơi thông, nhiều nghìn tỉ đồng của Nhà nước và doanh nghiệp sẽ nằm im một chỗ, gây lãng phí. Dù đã được yêu cầu báo cáo từ giữa tháng 12 năm 2024, nhưng đến thời điểm này, theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, mới có 33 địa phương và 9 bộ, cơ quan trung ương gửi báo cáo rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến các dự án về Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Theo kết quả báo cáo sơ bộ, có 306 dự án đầu tư đang gặp khó khăn, vướng mắc. Trong đó chia thành 3 nhóm chính: Dự án đầu tư công, Dự án đầu tư ngoài ngân sách và Dự án đầu tư theo hình đối tác công tư – PPP. Trong đó, số lượng dự án ngoài ngân sách gặp khó khăn chiếm số lượng nhiều nhất với 212 dự án.
Đầu tàu kinh tế của cả nước, TP Hồ Chí Minh báo có có 10 dự án thuộc nhóm này. Ngoài ra, thành phố cũng đang tiếp tục đẩy nhanh, gỡ khó pháp lý cho các dự án thuộc danh mục khác trên địa bàn.
TP Hồ Chí Minh đang tiếp tục đẩy nhanh, gỡ khó pháp lý cho các dự án thuộc danh mục khác trên địa bàn
Cụ thể, đối với các công trình dự án tồn đọng, nhóm các dự án đầu tư ngoài ngân sách được Thủ Tướng Phạm Minh Chính giao Ban chỉ đạo và các bộ ngành liên quan tổng hợp, xây dựng các nghị quyết cụ thể để xử lý các khó khăn, vướng mắc.
Ngoài ra, với các dự án bất động sản còn đang khó khăn, chưa được tháo gỡ, Chính Phủ yêu cầu chính quyền thành phố cần tiếp tục rà soát, xử lý theo quy định. Theo đại diện Hiệp hội bất động sản TP Hồ Chí Minh, các quy định pháp luật hiện hành đã đủ để thành phố vận dụng, tiếp tục đẩy nhanh việc tháo gỡ.
Ông Lê Hoàng Châu – Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP Hồ Chí Minh cho hay: “Chúng ta thấy cái tháo gỡ cơ bản lớn nhất mà các cơ quan có thẩm quyền đã thực hiện được đó là tháo gỡ các vướng mắc về thể chế pháp luật. Thì chúng ta thấy cái tháo gỡ này là căn cứ để chính quyền các địa phương xem xét, để giải quyết tháo gỡ ngay các vướng mắc khó khăn của các dự án”.
“Chúng ta thấy động thái Thủ tướng thúc đẩy, các thảo luận liên tục cho thấy được việc chúng ta nhìn về tương lai của quản lý Nhà nước ở góc độ phát triển thị trường, ở góc độ tạo điều kiện cho kinh doanh, cho phát triển thị trường bất động sản là tích cực, và đó là điểm sáng quan trọng”, ông Huỳnh Phước Nghĩa – Giảng viên Đại học kinh tế TP Hồ Chí Minh chia sẻ.
Có thể thấy, từ năm 2021 đến nay, lãnh đạo thành phố đã chủ động thành lập nhiều tổ công tác để thực hiện việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các công trình, dự án tồn đọng và đã có những kết quả đáng khích lệ.
Ông David Jackson – Tổng Giám đốc, Avison Young Việt Nam cho hay: “Điều này cho thấy sự cam kết và cách tiếp cận chủ động của chính quyền thành phố để hỗ trợ thị trường hồi phục và tăng nguồn cung nhà ở tại TP Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng cách giữa nỗ lực của chính quyền thành phố, kỳ vọng của người dân và thực tế. Điểm nghẽn về thực thi các chính sách pháp luật ở từng sở ban ngành, quận huyện vẫn còn là trở ngại cho sự phục hồi của thị trường”.
Ngoài các dự án bất động sản, danh mục dự án cần tháo gỡ của TP Hồ Chí Minh còn có các công trình, dự án lớn tồn đọng, trong đó có 6 dự án thuộc thẩm quyền giải quyết của Chính Phủ, Thủ tướng, và các dự án, tài sản công thuộc thẩm quyền giải quyết của bộ ngành.
Đối với 6 dự án thuộc thẩm quyền giải quyết của Chính Phủ, Thủ tướng Chính Phủ, trong đó có dự án chống ngập do triều giai đoạn 1 (trị giá 10.000 tỉ đồng). Chính phủ dự kiến ban hành một nghị quyết tháo gỡ. Điều này cho thấy tinh thần quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ, của các địa phương trong việc gỡ khó cho các dự án để khơi thông nguồn lực đầu tư. Đây là một trong những động lực, giải pháp quan trọng để đạt được mục tiêu tăng trưởng GRDP 2 con số trong năm nay.
Tháo gỡ khó khăn cho dự án đầu tư PPP
Hiện cả nước có 31 dự án PPP cần được gỡ vướng, nguyên nhân chính thường liên quan đến phương án tài chính của doanh nghiệp.
Dự án Giải quyết ngập do triều giai đoạn 1 (trị giá 10.000 tỷ đồng) là một trong 2 dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư PPP cần được gỡ vướng trên địa bàn TP Hồ Chí Minh.
PPP là hình thức hợp tác công – tư, trong đó Nhà nước và doanh nghiệp tư nhân cùng tham gia đầu tư, xây dựng, vận hành và khai thác các công trình công, giúp giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước và tận dụng nguồn lực của khu vực tư nhân.
Tuy nhiên, số lượng dự án này đang giảm. Theo Bộ Giao thông Vận tải, trước khi thời điểm Luật PPP ban hành (năm 2020), cả nước có 140 dự án hạ tầng giao thông đầu tư theo phương thức PPP. Tuy nhiên, năm 2021 chỉ có 31 dự án mới được triển khai. Từ năm 2021 đến nay: Chưa ký thêm hợp đồng PPP mới nào. Quá trình thực hiện các dự án phát sinh nhiều vướng mắc, bất cập, khiến nhà đầu tư không mặn mà.
Hiện nay, cả nước có 31 dự án PPP cần được tháo gỡ. Những nguyên nhân chính được chỉ ra thường liên quan đến phương án tài chính của doanh nghiệp.
Dự án cao tốc Bắc Giang – Lạng Sơn được đầu tư theo hình thức PPP với tổng mức đầu tư hơn 12.000 tỷ đồng, thời hạn thu phí theo công bố là hơn 28 năm. Do lưu lượng xe hoạt động trên tuyến quá thấp, để đồng hành với doanh nghiệp, tỉnh Lạng Sơn đã đề xuất với các cơ quan chức năng hỗ trợ khoảng 4.600 tỷ đồng. Tuy vậy, đến nay vẫn chưa được giải quyết do nhiều vướng mắc.
Ông Phan Ngọc Tiến – Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Lạng Sơn cho hay: “Với những khó khăn, vướng mắc trong phần phương án tài chính của dự án BOT Bắc Giang – Lạng Sơn cũng ảnh hưởng đến phát triển hạ tầng giao thông trên địa bàn. Tỉnh Lạng Sơn đã báo cáo đề nghị Bộ Giao thông Vận tải xem xét, rà soát để có hỗ trợ nhà đầu tư trong việc đảm bảo phương án tài chính”.
Bên cạnh sự hỗ trợ của chính quyền địa phương cũng cần có sự ủng hộ của doanh nghiệp trong việc tính toán lại lợi nhuận và thời gian thu phí.
“Nguồn lực 4.600 tỷ là hết sức cần thiết, tuy nhiên để giải quyết được hài hòa lợi ích giữa nhà nước và doanh nghiệp thì doanh nghiệp dự án cũng như ngân hàng cần xem xét lại vấn đề lợi nhuận liên quan đến thời gian thu”, ông Hoàng Đình Tuệ – Phó Giám đốc Ban quản lý dự án đầu tư, xây dựng tỉnh Lạng Sơn cho hay.
Tuyến đường cao tốc Bắc Giang – Lạng Sơn từ khi đi vào hoạt động đã góp phần phát triển kinh tế xã hội của các địa phương mà tuyến đường này đi qua. Tuy nhiên, với những vướng mắc về việc thu phí cũng sẽ tác động không nhỏ đến việc thu hút các nguồn lực ngoài ngân sách trong việc phát triển hạ tầng của các địa phương.
Kinh nghiệm thành công từ giải phóng mặt bằng dự án đường dây 500kV
Được sự đồng thuận của người dân mà việc giải phóng mặt bằng của dự án đường dây 500kV mạch 3 thuận lợi ngay từ lúc triển khai.
Với dự án PPP, nhóm khó khăn lớn đến từ phương án tài chính, còn với dự án đầu tư công, đó là câu chuyện giải phóng mặt bằng. Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư thì giải phóng mặt bằng đang là một nút thắt lớn với các dự án đầu tư công do hai bên không đồng thuận về mức giá đền bù, điều kiện tái định cư, thủ tục hành chính rườm rà.
Trong năm 2024 vừa qua, nhiều chính sách mới, gỡ khó cho lĩnh vực này cũng đã được thông qua. Như Luật Đất đai có hiệu lực từ ngày 1/1/2025 quy định các địa phương xây dựng bảng giá đất sát với giá thị trường, hay Luật Đầu tư công sửa đổi cho phép tách công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập, làm song song với thủ tục đầu tư để rút ngắn thời gian thực hiện dự án.
Bên cạnh hành lang pháp lý, nhìn lại câu chuyện thành công thần tốc của dự án đường dây 500kV mạch 3 trong năm qua, chúng ta thấy: mấu chốt của khâu giải phóng mặt bằng nằm ở sự vào cuộc hiệu quả của cả hệ thống chính trị và các cấp chính quyền địa phương.
Với gần 1.000 hộ dân phải di dời nhưng không phải cưỡng chế một hộ dân nào. Tất cả đều đồng thuận, sẵn sàng hiến đất, dọn dẹp đến nơi ở mới, ngay cả khi chưa nhận được tiền hỗ trợ, bồi thường.
“Chưa nhận tiền đền bù mà tôi cũng phải tìm nơi mà di chuyển nhà ra chỗ khác để cho công trình Nhà nước, phúc lợi Nhà nước làm công việc được thuận buồm, tốt đẹp”, ông Lê Trọng Ba, thị trấn Hậu Hiền, huyện Thiệu Hoá, tỉnh Thanh Hóa chia sẻ.
Ông Phạm Lê Phú – Tổng giám đốc Tổng công ty truyền tải điện Quốc gia cho hay: “Được sự ủng hộ của người dân ngay từ hành lang, làm móng, kéo dây gần như chúng tôi không vướng mắc gì trong việc giải phóng mặt bằng của dự án đường dây 500kVmạch 3 này”.
“Chúng tôi đã có một giải pháp đó là ưu tiên dành các khu tái định cư đã bố trí cho các dự án trước đây để bố trí cho dự án này, thứ 2 là 1 số mặt bằng dùng cho việc đấu giá tạo nguồn thu chúng tôi cũng dừng lại để ưu tiên bố trí tái định cư cho dự án này”, ông Lê Xuân Hoàn – Phó Chủ tịch UBND huyện Thiệu Hoá, tỉnh Thanh Hóa chia sẻ.
Số lượng dự án chậm tiến độ đang có xu hướng tăng trong những năm gần đây. Năm 2023 là 2.848 dự án. Đây chính là nguồn cơn của lãng phí, và cũng là lực cản cho sự tăng trưởng.
Việc tháo gỡ khó khăn cho các dự án, đặc biệt là dự án đầu tư công, PPP và đầu tư ngoài ngân sách, là nhiệm vụ cấp thiết nhằm khơi thông nguồn lực, giải phóng điểm nghẽn, phát huy hiệu quả đầu tư của các dự án này, từ đó đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên của năm nay và 2 con số vào giai đoạn tiếp theo.
Nguồn: VTV
