Binance, Remitano, MEXC Global, BitMart – đây đều là những sàn giao dịch tiền điện tử đang thu hút sự quan tâm lớn. Theo thống kê từ cổng thanh toán tiền điện tử Triple-A, Việt Nam hiện đứng thứ hai trong top 10 quốc gia có tỷ lệ dân số sở hữu tiền số cao nhất, thậm chí vượt cả Mỹ. Điều này cho thấy sức hấp dẫn và tiềm năng của tiền điện tử, lý giải vì sao nó đang trở thành một xu hướng đầu tư “hot”.
Việt Nam hiện đứng thứ hai trong top 10 quốc gia có tỷ lệ dân số sở hữu tiền số cao nhất.
Tuy nhiên, bên cạnh cơ hội cũng tồn tại không ít rủi ro. Cứ khoảng 200 người dùng điện thoại thông minh thì có một người trở thành nạn nhân của lừa đảo liên quan đến tiền ảo. Trong năm 2024, tổng thiệt hại từ các vụ lừa đảo này lên tới 18.900 tỷ đồng. Vì ham lợi nhuận và mơ ước làm giàu nhanh chóng, nhiều người đã mất hàng chục tỷ đồng tiền thật.
“Tiền số hay tiền mã hóa là một dạng tiền điện tử, không tồn tại dưới dạng vật lý như tiền giấy hay tiền xu. Các giao dịch được thực hiện hoàn toàn trên môi trường điện tử và thường yêu cầu kết nối mạng để hoạt động”, Tiến sĩ Đặng Minh Tuấn, Chủ tịch liên minh Blockchain Việt Nam nhận định.
Tiến sĩ Đặng Minh Tuấn, Chủ tịch Liên minh Blockchain Việt Nam, chia sẻ thông tin về tình hình giao dịch tiền số tại Việt Nam trong thời gian gần đây.
Theo TS. Đặng Minh Tuấn, các nghiên cứu về tài sản số và tiền mã hóa đã bắt đầu từ năm 2018. Một số định nghĩa về tài sản số đã được đề cập trong Luật Công nghiệp Công nghệ số, song vẫn chưa có quy định cụ thể về quản lý và giám sát hoạt động giao dịch tiền số.
Theo thống kê từ sàn giao dịch điện tử GeckoTerminal, chỉ trong tháng 1 năm 2025, đã có hơn 600.000 token (chữ ký số/chữ ký điện tử được mã hóa và lưu trên một thiết bị chuyên biệt) mới ra mắt, tăng gấp 12 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này đặt ra câu hỏi: liệu có phải việc tạo ra một đồng tiền số quá dễ dàng, đến mức ai cũng có thể làm được chỉ bằng cách tham gia các sàn giao dịch hay nền tảng trực tuyến?
“Chỉ cần áp dụng các tiêu chuẩn như ERC20 trên nền tảng Ethereum hoặc Binance, việc tạo ra một token mới chỉ mất khoảng năm phút. Người dùng có thể tùy ý đặt tên, số lượng phát hành mà không cần kỹ năng lập trình phức tạp”, ông Tuấn cho biết.
TS. Đặng Minh Tuấn cho rằng trong thị trường tiền kỹ thuật số, yếu tố quan trọng nhất chính là niềm tin. Khi mọi người tin vào một đồng tiền, họ sẽ đầu tư vào nó, từ đó tạo nên giá trị. Ngược lại, nếu không có niềm tin, dù đồng tiền đó được phát hành cũng không ai quan tâm, và nó không có giá trị thực tế. Giá trị của tiền số được điều chỉnh bởi quy luật cung – cầu, phụ thuộc vào nhu cầu của thị trường, chứ không chịu sự điều tiết của các chính sách bình ổn giá từ nhà nước.
Chỉ cần áp dụng các tiêu chuẩn như ERC20 trên nền tảng Ethereum hoặc Binance, việc tạo ra một token mới chỉ mất khoảng năm phút.
Hiện nay, do chưa có khung pháp lý rõ ràng cho tài sản số, nhiều doanh nghiệp lựa chọn đăng ký kinh doanh tại các quốc gia như Singapore, Hoa Kỳ hoặc những nơi có chính sách thân thiện với tiền mã hóa, sau đó vẫn hoạt động tại Việt Nam. Mặc dù có khoảng 17 triệu người Việt sở hữu tiền số, và dòng tiền vào lĩnh vực này tại Việt Nam đạt hơn 105 tỷ USD trong năm qua, nhưng việc quản lý số tiền này vẫn còn là một thách thức lớn. Điều này có thể dẫn đến thất thoát nguồn vốn, thậm chí tạo cơ hội cho các hành vi rửa tiền.
“Về phía doanh nghiệp, do chưa có cơ chế đăng ký kinh doanh, họ buộc phải mở công ty ở nước ngoài, khiến dòng tiền chảy ra ngoài và Việt Nam mất nguồn thu thuế. Điều này cũng gây ra tình trạng “chảy máu chất xám” khi các chuyên gia trong lĩnh vực tiền số tìm kiếm cơ hội phát triển ở nước ngoài. Về phía nhà đầu tư, việc thiếu khung pháp lý khiến họ không được bảo vệ quyền lợi, dễ gặp rủi ro trước các hành vi lừa đảo và biến động thị trường”, ông Tuấn cho biết thêm.
Theo Chỉ thị số 05 mới ban hành, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước đề xuất khung pháp lý về tiền số ngay trong tháng 3. Có hai hướng tiếp cận chính: Cấp phép cho các sàn giao dịch tiền số tại Việt Nam hoặc xây dựng một sàn giao dịch riêng do Việt Nam quản lý.
“Để quản lý hiệu quả thị trường tiền số tại Việt Nam, cần xây dựng định nghĩa rõ ràng về các loại tiền số và giao dịch liên quan, đồng thời quy định cụ thể về điều kiện cấp phép, yêu cầu kỹ thuật, thanh khoản, vốn và bảo vệ người dùng. Thứ hai, phải quản lý chặt chẽ các sàn giao dịch, giúp kiểm soát rủi ro, ngăn chặn giao dịch bất thường. Thứ ba, cần ban hành quy định về thuế đối với giao dịch và lợi nhuận từ tiền số nhằm tránh thất thoát nguồn thu quốc gia và đảm bảo sự minh bạch tài chính, cùng quy định chặt chẽ về chống rửa tiền, tài trợ khủng bố. Để đảm bảo tính khả thi, có thể áp dụng mô hình sandbox (khung thể chế thử nghiệm có kiểm soát đối với các công nghệ, sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới) để thử nghiệm trước khi ban hành chính thức, giúp kiểm soát rủi ro và điều chỉnh phù hợp với thực tế thị trường”, ông Tuấn nhấn mạnh.
Các công ty tài chính và blog về tiền số thường gặp khó khăn trong việc lập kế hoạch dài hạn do thiếu khung pháp lý, buộc phải mở công ty con ở nước ngoài để huy động vốn và vận hành.
Hiện nay, khoảng 120 quốc gia đã hợp pháp hóa tiền điện tử, trong đó 62 quốc gia đã thiết lập các quy định toàn diện, còn 22 quốc gia, đặc biệt là Trung Quốc, cấm hoàn toàn việc sử dụng và giao dịch tiền điện tử. Tại Trung Quốc, giao dịch và khai thác tiền mã hóa bị coi là bất hợp pháp từ năm 2017 và bị siết chặt từ năm 2021. Các ngân hàng phải giám sát, báo cáo giao dịch rủi ro, trong khi các cơ quan tài chính không được cung cấp dịch vụ liên quan. Dù hạn chế tiền mã hóa tư nhân, Trung Quốc vẫn tiên phong thử nghiệm đồng tiền kỹ thuật số quốc gia và nghiên cứu công nghệ blockchain (công nghệ chuỗi khối). Việc kiểm soát chặt xuất phát từ lo ngại về rủi ro tài chính, đầu cơ, trốn thuế, rửa tiền và các hoạt động tội phạm.
Việt Nam đang có cơ hội lớn để tận dụng nguồn thu từ giao dịch tài sản số. Nếu áp dụng mức thuế thu nhập cá nhân 0,1% như chứng khoán, mỗi năm có thể thu về hơn 800 triệu USD tiền thuế. Thực tế, tiền số đang thay đổi cách giao dịch, mở ra nhiều cơ hội kinh doanh và phát triển doanh nghiệp. Tuy nhiên, điều này cũng đi kèm với những thách thức về bảo mật và pháp lý, đòi hỏi sớm có khung pháp lý phù hợp cho loại tài sản số này.
Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh rằng việc quản lý tiền kỹ thuật số cần được thực hiện kịp thời, không để chậm chân, không bỏ lỡ cơ hội và không tạo khoảng cách với các hình thái tài chính mới cũng như những phương thứ giao dịch hiện đại.
Nguồn: VTV
