Theo luật thuế mới của Hoa Kỳ, nếu doanh nghiệp Việt nhập nguyên liệu từ Trung Quốc bị kiểm tra gắt gao về xuất xứ, sai sót có thể dẫn đến án phạt hàng triệu USD.
Thuế đối ứng từ Hoa Kỳ đang tạo ra áp lực lớn về chi phí và kiểm soát xuất xứ. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để doanh nghiệp Việt đầu tư logistics, nâng vị thế tại thị trường xuất khẩu lớn nhất thế giới.
Áp lực thuế quan và bài toán logistics
Hoa Kỳ tiếp tục là thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, với kim ngạch song phương đạt 57,2 tỷ USD trong 5 tháng đầu năm 2025, trong đó xuất siêu lên tới 49,9 tỷ USD, tăng 28,5% so với cùng kỳ.
Các chuyên gia cho rằng, để vượt qua thách thức, doanh nghiệp Việt Nam cần triển khai các giải pháp logistics toàn diện.
Tuy nhiên, theo bà Hồ Thị Quyên – Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP Hồ Chí Minh (ITPC), các chính sách thuế đối ứng từ phía Hoa Kỳ đã và đang tạo ra áp lực lớn, đặc biệt trong lĩnh vực logistics.
Phát biểu tại Hội nghị tập huấn sáng 18/6 tại TP Hồ Chí Minh, ông Nunzio De Filippis – Giám đốc Cargotrans USA, cho biết: “Chính sách thương mại Hoa Kỳ đang chuyển từ tự do sang công bằng. Doanh nghiệp Việt phải thích nghi nhanh để không bị tụt lại”.
Một trong những rào cản lớn là Mục 301 của Đạo luật Thương mại 1974, cho phép áp thuế với hàng hóa từ các quốc gia bị xem là có hành vi thương mại không công bằng. Điều này khiến các doanh nghiệp Việt nhập nguyên liệu từ Trung Quốc bị kiểm tra gắt gao về xuất xứ, sai sót có thể dẫn đến án phạt hàng triệu USD.
Chi phí tăng cao, rủi ro pháp lý
Theo VLA, ngành logistics Việt Nam trị giá khoảng 42 tỷ USD, tăng trưởng 14–16% mỗi năm. Tuy nhiên, khi thuế làm giảm khối lượng hàng hóa, chi phí logistics leo thang: Vận chuyển container tới bờ Tây Hoa Kỳ tăng từ 1.850 USD lên 2.950 USD; Cước đến bờ Đông tăng từ hơn 2.000 USD lên gần 5.000 USD/container. Phí lưu kho tại cảng Los Angeles có thể lên tới 500 USD/ngày/container.
Ông Nguyễn Trần Khánh Hoàng – Giám đốc Super Cargo Service – cảnh báo: “Doanh nghiệp xuất khẩu đối mặt với ba rủi ro lớn: chi phí logistics cao, hồ sơ dễ sai sót dẫn đến phạt, và tiêu chuẩn khắt khe từ cơ quan hải quan Hoa Kỳ.
Một số doanh nghiệp từng bị phạt hàng trăm nghìn USD do khai sai xuất xứ hoặc không có hồ sơ đầy đủ. Đặc biệt, giao hàng theo điều kiện DDP (giao đã nộp thuế) tiềm ẩn nhiều rủi ro khi nhà xuất khẩu chịu hoàn toàn trách nhiệm pháp lý trước Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ (CBP).
CBP hiện sử dụng công cụ AI để kiểm tra hồ sơ và có quyền truy thu thuế tới 5 năm sau ngày thông quan. Một lô hàng điện tử từng bị yêu cầu cung cấp Mẫu CF-28 sau 18 tháng, dẫn tới bị truy thu 300.000 USD tiền thuế và chi phí phát sinh.
Tận dụng logistics để xoay chuyển tình thế
Trước thách thức, các doanh nghiệp Việt đang chủ động đầu tư vào logistics để thích ứng và tận dụng cơ hội.
Thứ nhất là đảm bảo quy tắc xuất xứ. Ông Nguyễn Trần Khánh Hoàng khuyến nghị: “Doanh nghiệp cần chứng minh được ‘chuyển đổi đáng kể’ trong sản xuất tại Việt Nam”. Ví dụ, ngành dệt may cần thực hiện toàn bộ khâu cắt, may tại Việt Nam, sử dụng nguyên liệu từ nhiều nguồn thay vì chỉ lắp ráp vải cắt sẵn từ Trung Quốc.
Sự dịch chuyển khỏi Trung Quốc tạo cơ hội cho Việt Nam thay thế vị trí cung ứng trong các lĩnh vực như dệt may, điện tử, thủy sản
Một doanh nghiệp điện tử tại TP Hồ Chí Minh đã tránh được điều tra bằng cách tổ chức kiểm tra chất lượng cuối cùng tại nhà máy Việt Nam, giúp đáp ứng quy tắc ROO và đảm bảo hồ sơ minh bạch.
Thứ hai, tối ưu chi phí nhờ công cụ tài chính logistics. Như First Sale for Export (FSFE) giúp giảm giá trị tính thuế ngay từ khâu xuất khẩu đầu tiên. Một doanh nghiệp may mặc đã tiết kiệm gần 400.000 USD/năm nhờ áp dụng FSFE cho 100 lô hàng. Duty Drawback cho phép hoàn thuế nhập khẩu, như trường hợp một doanh nghiệp thủy sản Việt thu hồi 150.000 USD năm 2024. Và khu thương mại tự do (FTZ) giúp trì hoãn thuế, cải thiện dòng tiền. Đơn cử, một doanh nghiệp nội thất tại Bình Dương đã tiết kiệm 30% chi phí nhập khẩu nhờ sử dụng FTZ tại California.
Thứ ba: Hợp tác với nhà môi giới hải quan và đầu tư công nghệ. Một doanh nghiệp giày tại Đồng Nai đã tránh được kiểm tra đột xuất nhờ chuẩn hóa hồ sơ theo tư vấn của nhà môi giới. Trong khi đó, một doanh nghiệp logistics tại Hải Phòng ứng dụng phần mềm quản lý chuỗi cung ứng (SCM), giúp giảm 20% thời gian xử lý chứng từ và tăng 10% hiệu suất giao hàng sang Hoa Kỳ
Cơ hội từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng
Sự dịch chuyển khỏi Trung Quốc tạo cơ hội cho Việt Nam thay thế vị trí cung ứng trong các lĩnh vực như dệt may, điện tử, thủy sản. Công ty Minh Phú, nhờ bắt kịp xu thế, đã tăng 15% đơn hàng xuất khẩu sang Hoa Kỳ trong năm 2024.
Tuy nhiên, để tận dụng thời cơ, doanh nghiệp Việt phải thay đổi tư duy: chuyển từ phản ứng sang chủ động, đầu tư dài hạn vào logistics và công nghệ.
Theo các chuyên gia: Chính sách thương mại Hoa Kỳ là thách thức thật sự, nhưng cũng là cơ hội thúc đẩy doanh nghiệp Việt chuyển mình, nâng cấp toàn diện chuỗi logistics. Thay vì “né rào cản”, doanh nghiệp nên học cách “vượt rào” một cách bài bản – đó là cách để khẳng định vị thế tại thị trường khó tính nhưng đầy tiềm năng như Hoa Kỳ.
Nguồn: VTV
